حمام قجر قزوین | آشنایی با موزه مردم شناسی قزوین، آدرس و تصاویر

قزوین یکی از شهرهای زیبای ایران است که به سبب تعدد آثار تاریخی که در خود جای داده، رتبه‌ی اول بیشترین تعداد آثار تاریخی ایران و سوم جهان را دارد. این شهر علاوه بر آثار تاریخی از جاذبه‌های طبیعی فراوان و هوایی دلپذیر برخوردار می‌باشد، به همین دلیل مقصد ایده‌آلی برای سفر است. در این مقاله قصد داریم در مورد حمام قجر قزوین حرف بزنیم، حمامی تاریخی و زیبا متعلق به دوره‌ی صفویه که اکنون به موزه‌ی مردم شناسی تبدیل شده است، پیشنهاد می‌کنیم ما را تا پایان این مطلب خواندنی همراهی کنید.

حمام قجر قزوین

حمام قجر یا موزه‌ی مردم شناسی قزوین یکی از زیباترین و مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی این شهر است که از دوران صفوی به یادگار مانده، این حمام معماری بسیار زیبا و تزئیناتی چشم نواز دارد و خوش به حال گذشتگان ما که در چنین مکانی استحمام می‌کردند. حمام قجر به واسطه‌ی وسعت زیاد یکی از بزرگ‌ترین حمام‌های ایران شناخته می‌شود، این ویژگی در کنار معماری دیدنی و تبدیل شدن آن به موزه، باعث شده که امروزه گردشگران بسیاری به بازدید از این مکان علاقمند باشند. حمام قجر قزوین در تاریخ 11 مرداد ماه سال 1384 با شماره‌ی 12601 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. از جمله جاذبه‌های نزدیک به حمام قجر می‌توان کاخ چهلستون قزوین، گراند هتل، سرای سعد السلطنه، کاروانسرای میرزا موسی، سرای وزیر و موزه‌ی قزوین را نام برد.

تاریخچه‌ی حمام قجر قزوین

حمام قجر در سال 1057 هجری قمری در دوره‌ی صفویان ساخته شد، دستور ساخت این حمام را شاه عباس دوم به امیرگونه خان یکی از سردارانش داد، او از خاندان قاجار بود. در یک دوره‌ی تاریخی، تاریخ ساخت بنا را به صورت شعر یا با حروف ابجد می‌نوشتند تا این تاریخ فراموش نشود، مثلا برای حمام قجر شعر زیر را نوشتند که در آن "صحت عافیت" سال ساخت حمام را نشان می‌دهد، صحت عافیت طبق حروف ابجد عدد می‌شود 1057:

ساخت از لطف شاه حمامی، به لطافت قبول هر مقبل                         چون یکی از درون برون آید، "صحت عافیت" بود تاریخ

حمام قجر تا حدود 300 سال مورد استفاده‌ی مردم بود و رونق خوبی داشت، اما پس از مدتی طولانی دیگر از آن استفاده نمی‌شد تا اینکه در سال 1379 سازمان میراث فرهنگی این حمام را خریداری و آن را بازسازی کرد. امروزه حمام قجر قزوین به موزه‌ی مردم شناسی این شهر تبدیل شده است.

علت نامگذاری حمام قجر قزوین

حمام قجر در ابتدای ساخت "حمام شاهی" نامیده می‌شد، اما در زمان قاجار نام آن را به "حمام قجر" تغییر دادند، چرا که سازنده‌ی این حمام یک فرد قاجاری بوده است.

معماری حمام قجر قزوین

حمام قجر حدود 1045 مترمربع مساحت دارد، این حمام دارای بخش‌های جداگانه برای زنان و مردان بوده یعنی افراد چه زن و چه مرد می‌توانستند همزمان در بخش‌های جدا از هم حمام کنند. حمام قجر از 3 بخش اصلیِ سربینه، گرمخانه و میاندر تشکیل شده که در قسمت بعد هر یک را به طور کامل شرح می‌دهیم. از بخش‌های دیگر حمام قجر می‌توان به آب انبار (که آب آن از قنات تامین می‌شده)، آتشخانه (که محل گرم کردن آب خرینه بوده است) و تونل‌های گربه‌رو (که محل تردد کارکنان حمام بوده) اشاره کرد. فضاهای مختلف حمام به گونه‌ای طراحی شده که اشخاص به یکباره از جای گرم وارد جای سرد نشوند. حمام قجر 2 ورودی دارد، یکی ورودی اصلی که به سمت جنوب حمام باز می‌شود و از طریق یک راه پله‌ی مارپیچ کوچک به سربینه می‌رسد و دیگری دری که در غرب حمام است و احتمالا برای ورود و خروج زنان از آن استفاده می‌شده است. در مرکز حمام قجر یک گنبد بزرگ آجری قرار گرفته، در وسط این گنبد نورگیری وجود دارد که نور تمام قسمت‌های حمام را تامین می‌کند. کف حمام از جنس سنگ مرمر است و رسمی بندی، یزدی بندی، طاق‌های جناغی و کاشی کاری از تزئینات جذاب حمام به شمار می‌روند.

بخش‌های حمام قجر قزوین

حمام قجر از 3 بخش اصلی تشکیل شده: سربینه، میاندر و گرمخانه، در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم:

سربینه: سربینه قسمتی از حمام بوده که فضای بزرگ و سردی داشته و در آن افراد برای ورود به قسمت گرم حمام و شستشوی خود آماده می‌شدند. این بخش به صورت 8 ضلعی طراحی شده و دارای 2 طاق جناغی در شرق و غرب می‌باشد. در وسط سربینه حوضی بزرگ و فیروزه‌ای رنگ دیده می‌شود که در اطراف آن سکوهایی برای نشستن افراد در نظر گرفته شده است، افراد روی این سکوها می‌نشستند و به تعویض لباس، معاشرت با یکدیگر و حتی داد و ستد می‌پرداختند.

میاندر: میاندر در واقع محل اتصال سربینه و گرمخانه بوده است، این قسمت که از یک راهروی طولانی و چند هشتی تشکیل شده فضای سربینه را از گرمخانه جدا می‌کرده است.

گرمخانه: نقشه‌ی گرمخانه‌ی حمام قجر به شکل چلیپاست و دارای بخش‌های جداگانه برای زنان و مردان می‌باشد. این قسمت از بخش‌هایی همچون آب انبار، اعیان نشین، حوض آب سرد و خزینه‌ی آب گرم تشکیل شده است. در سقف گرمخانه‌ی حمام قجر یزدی بندی و رسمی بندی‌های تماشایی دیده می‌شود، ازاره‌ی این بخش نیز دارای کاشی کاری‌های دیدنی به ارتفاع 1 و نیم متر می‌باشد. در گرمخانه سکوهایی از سنگ‌های یک تکه برای نشستن افراد وجود دارد، آب را از طریق تنبوشه‌های سفالی به این بخش انتقال می‌دادند.

موزه‌ی مردم شناسی حمام قجر قزوین

موزه‌ی مردم شناسی قزوین که از سال 1379 فعالیت خود را آغاز کرد، از 3 بخش تالار اقوام، تالار مشاغل و تالار آیین‌ها تشکیل شده است. در تالار اقوام که در محل سربینه‌ی حمام واقع شده، زندگی روزمره‌ی مردم اقوام مختلف قزوین از جمله ترک، لر، کرد، مراغی و تات قزوینی با استفاده از ماکت‌های انسان‌ها نمایش داده می‌شود. گرمخانه محل نمایش شغل‌های گوناگون مثل حلاجی، دعانویسی، تعزیه خوانی، آهنگری، بار فروشی، مکتب خانه‌داری و حجامت است. آیین‌های زیبا و اصیل ایرانی از جمله 13 بدر، 50 بدر، انگور چینی و عزاداری امام حسین در قسمت میاندر با ماکت‌های دیدنی نشان داده شده است.

بهترین زمان سفر به حمام قجر قزوین

قزوین شهری است که در نیمه‌ی اول سال هوایی معتدل و در نیمه‌ی دوم سال هوایی سرد دارد، بنابراین از نظر آب و هوایی بهتر است که در بهار و تابستان به این شهر سفر کنید. اما از آنجا که حمام قجر مکانی سرپوشیده است، در تمام فصول سال می‌توان برای بازدید از آن رفت. البته این مکان در عید نوروز و تعطیلات دیگر خیلی شلوغ است، پس اگر به بازدید از اماکن تاریخی در سکوت و آرامش علاقه دارید، زمان‌هایی به غیر از تعطیلات نوروز را برای رفتن به حمام قجر انتخاب کنید.

مسیر دسترسی به حمام قجر قزوین

برای بازدید از حمام قجر، ابتدا باید خود را با هواپیما، اتوبوس یا خودروی شخصی به قزوین برسانید. اگر با خودروی خودتان به قزوین رفتید برای رسیدن به حمام قجر ابتدا به میدان ولیعصر سپس به سبزه میدان (میدان آزادی) بروید. میدان آزادی را رد کرده تا اولین چهارراه به مسیر خود ادامه دهید. همچنان مستقیم بروید تا در سمت راست خود خیابان عبید زاکانی را ببینید، وارد این خیابان شده وقتی به چهارراه اول رسیدید حمام قجر را در سمت راست چهارراه پیدا خواهید کرد. با اتوبوس و تاکسی نیز می‌توان به سبزه میدان رفت، با تاکسی می‌توانید تا نزدیکی حمام و با اتوبوس تا میدان آزادی بروید، بقیه‌ی راه را باید پیاده طی کنید.

آدرس: استان قزوین، قزوین، بلوار نادری، خیابان عبید زاکانی، کوچه‌ی درگاهی، حمام قجر

نکات بازدید از حمام قجر قزوین

در هنگام بازدید از حمام قجر قزوین به نکات زیر دقت کنید:

• ساعت فعالیت حمام قجر از 9 صبح تا 6 بعد از ظهر است
• با استفاده از نرم افزارهای مسیریاب، به راحتی می‌توان حمام قجر را پیدا کرد
• حمام قجر در کوچه‌ای باریک و یک طرفه قرار دارد
• برای ورود به حمام قجر باید بلیط ورودی با مبلغی اندک تهیه کنید

در این مقاله در مورد حمام قجر قزوین که امروزه موزه‌ی مردم شناسی این شهر است صحبت کردیم، مکانی زیبا با معماری جذاب که حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد. اگر تمایل دارید از حمام قجر و سایر جاذبه‌های قزوین دیدن کنید، می‌توانید وارد صفحه‌ی تورهای قزوین شده یکی را به دلخواه انتخاب نمایید.