قنات بلده فردوس | معرفی قنات بلده، آدرس و تصاویر

قنات‌ها در زندگی گذشتگان ما نقش بسیار مهمی داشته‌اند، زمانی که مردم ایران فهمیدند که این کشور از کشورهایی است که میزان بارش آن کم است، تصمیم گرفتند تا از آب‌های زیرزمینی استفاده‌ی بهینه کنند، این بود که به فکر حفر قنات‌ها افتادند. قنات‌هایی که در گذشته مشکل کم آبی را برطرف کرده بودند و امروزه نه تنها نیازهای مردم به آب را پاسخ می‌دهند، بلکه به عنوان جاذبه‌های گردشگری که نشان از نبوغ و ذکاوت پیشینیان است، بازدیدکنندگان بسیاری دارند. در این مقاله قصد داریم به سراغ قنات بلده در شهرستان فردوس استان خراسان جنوبی رفته در مورد ویژگی‌های این کاریز صحبت کنیم، پیشنهاد می‌کنیم ما را تا پایان این مطلب همراهی کنید.

قنات بلده‌ی فردوس

قنات بلده‌ی فردوس در شهرستان فردوس استان خراسان جنوبی در شمال شرقی ایران قرار دارد، این قنات در واقع یک رشته قنات است که در ابتدا 27 قنات با 4 چشمه بود اما امروزه تنها 16 رشته از کاریزهای آن فعال می‌باشد که از این 16 رشته، 12 رشته اصلی و 4 رشته فرعی هستند و از میان 4 دهانه نیز فقط 2 دهانه کار می‌کند. قنات بلده در سال 2016 به خاطر ویژگی‌های جذابش در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. بلده به معنای شهر است و قنات بلده‌ی فردوس به معنی کاریزی در شهر فردوس می‌باشد. شهر فردوس از جمله شهرهای باستانی ایران است که جاذبه‌های تاریخی فراوانی دارد، در نزدیکی کاریز بلده تعداد زیادی مکان تاریخی وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان آسیاب حاجی خان، آبگرم فردوس، مسجد و حمام کوشک، مدرسه‌ی علیا و شهر تاریخی تون را نام برد.

تاریخچه‌ی قنات بلده‌ی فردوس

قنات بلده یکی از قنات‌های قدیمی ایران است که طبق نظر محققان، تاریخ ساخت آن به زمان پادشاهی کیخسرو، یکی از پادشاهان ساسانی برمی‌گردد. این موضوع در سفرنامه‌ی ناصرخسرو نیز قابل مشاهده است. سفال‌هایی که در اطراف کاریز بلده به دست آمده، باستان شناسان را به این باور رسانده که قنات بلده حدود 500 سال بعد از قنات قصبه‌ی گناباد احداث شده است. در گذشته از آب کاریز بلده هم برای آشامیدن و هم برای مصارف کشاورزی استفاده می‌کردند. اهالی منطقه مقداری از آب قنات را در آب انبارهای خود ریخته چند روزی صبر می‌کردند تا املاح و ناخالصی‌های آب ته نشین شود، سپس از آن آب برای آشامیدن استفاده می‌کردند. امروزه آب قنات بلده فقط در امور کشاورزی کاربرد دارد. شما می‌توانید مطلب قنات قصبه‌ی گناباد را مطالعه کرده و با این جاذبه‌ تماشایی بیشتر آشنا شوید.

ویژگی‌ها و معماری قنات بلده‌ی فردوس

قنات بلده‌ی فردوس از مهم‌ترین قنات‌های ایران است، دلیل این میزان اهمیت این است که مکانی که قنات بلده در آن احداث شده هیچ امکانی برای دسترسی به آب نداشته ولی با احداث این قنات مردم توانستند کشاورزی کرده و زندگی در این منطقه را ادامه دهند. در صورتی که بدون این قنات، عملا کار و زندگی در این ناحیه‌ی کویری و خشک غیرممکن بود. این شاید مهم‌ترین ویژگی قنات بلده باشد، اما این قنات مشخصه‌های دیگری هم دارد که باعث منحصربفرد و خاص شدن این کاریز شده‌اند. برای مثال می‌گویند آب قنات بلده در فاصله‌ی 700 متر زیر سطح زمین جریان دارد و این شگفت انگیز است. همچنین این کاریز با اینکه در منطقه‌ی کویری قرار گرفته در تمام طول سال آب زیادی دارد به طوری که به قنات همیشه جوشان معروف شده است. کاریز بلده‌ی فردوس در گذشته هم وظیفه‌ی رساندن آب آشامیدنی به مردم منطقه را داشت و هم وظیفه‌ی رساندن آب مصرفی برای کشاورزی، اما امروزه مسئولیت سیراب کردن بالغ بر 2 هزار و 382 هکتار زمین کشاورزی را بر عهده دارد و این اصلا عدد کمی نیست بلکه برای منطقه‌ای که خشک و کویری است خیلی هم زیاد می‌باشد. همانطور که قبلا گفتیم آب قنات بلده از ذوب شدن برف ارتفاعات اطراف تامین می‌شود، آب‌هایی که در دره‌ها جریان دارند در یک نقطه جمع شده و در ابتدا به یک جوی بزرگ که به آن شاهجوی می‌گویند می‌ریزد. این شاهجوی خود به دو جوی کوچکتر تقسیم شده تا از حجم آب کاسته شود. به افرادی که وظیفه‌ی تقسیم کردن آب را بر عهده دارند، "کیال" می‌گویند، افرادی به نام "جویبان" هم هستند که وظیفه‌اشان مراقبت از آب می‌باشد. برای اینکه آب جاری شده تبخیر نشود و به داخل زمین نفوذ نکند، از راهکار اضافه کردن خاک رس استفاده می‌کنند، در این روش فردی به نام "تیره‌گر" مقداری خاک رس را به آب در حال جریان اضافه می‌کند تا منافذ مجرای آبرسانی مسدود و میزان نفوذ آب به داخل زمین کم شود. بعد از آن آب در مسیر انتقال قرار گرفته و به نقاط مختلف می‌رود.

آب و هوا و بهترین زمان سفر به قنات بلده‌ی فردوس

شهرستان فردوس که قنات بلده در آن قرار گرفته در منطقه‌ای گرم و خشک واقع شده به همین دلیل هوایی بسیار گرم دارد. برای اینکه گرمای زیاد اذیتتان نکند، بهتر است در فصول خنک سال یعنی ابتدای پاییز تا انتهای بهار به این منطقه سفر کنید. در حالت کلی بهترین زمان سفر به قنات بلده فصل بهار است، در این فصل نه تنها هوا عالی و دلپذیر است، بلکه به خاطر آب شدن برف بلندی‌ها، مقدار زیادی آب در مسیر قنات وجود دارد که تماشای آن بسیار لذتبخش است. البته بسیاری از گردشگران عید نوروز را برای بازدید از قنات بلده انتخاب می‌کنند، اما برای کسانی که دوست دارند از زیبایی قنات در سکوت و آرامش لذت ببرند، عید نوروز با آن حجم از گردشگر چندان خوشایند نخواهد بود.

چگونگی دسترسی به قنات بلده‌ی فردوس

برای رسیدن به قنات بلده‌ی فردوس می‌توانید از چند روش استفاده کنید، روش اول سفر هوایی است، برای این روش باید به خود را به فرودگاه طبس برسانید زیرا نزدیک‌ترین فرودگاه به قنات بلده، فرودگاه طبس است. این فرودگاه تا قنات بلده 225 کیلومتر فاصله دارد و با تاکسی می‌توان طی 2 ساعت و 50 دقیقه از فرودگاه به قنات بلده رسید. روش بعدی سفر با قطار است، نزدیک‌ترین ایستگاه‌های راه آهن به قنات بلده، ایستگاه‌های خواف با فاصله‌ی 250 کیلومتر و ایستگاه طبس با فاصله‌ی 240 کیلومتر هستند. از ایستگاه خواف تا قنات بلده 4 ساعت و از ایستگاه طبس تا این قنات حدودا 3 ساعت راه است. اگر تصمیم داشتید با خودروی شخصی از تهران به قنات بلده بروید، باید خود را به فردوس برسانید، فاصله‌ی تهران تا فردوس حدود 1000 کیلومتر است. برای رسیدن از تهران به فردوس 2 راه وجود دارد: اول اینکه وارد جاده‌ی تهران کاشان شده مسیر خود را به سمت طبس تغییر دهید، بعد از رسیدن به طبس به فردوس رفته در آنجا بلوار ولیعصر را بیابید در آن برانید تا به جاده‌ی 91 برسید. این جاده را ادامه دهید تا میدان‌های غدیر و بسیج را رد کنید، بعد از پلیس راه فردوس، از سمت راست میدان خارج شوید تا در مسیر جاده‌ی فردوس گناباد قرار بگیرید. بعد از 5 کیلومتر از خروجی سمت راست خارج شده پس از طی کردن 4 کیلومتر به قنات بلده خواهید رسید. مسیر دوم از سمت جاده‌ی سمنان است، از تهران وارد جاده‌ی سمنان شده تا سبزوار بروید، از آنجا وارد جاده‌ی فردوس شده و پس از رسیدن به این شهر مسیر گفته شده را برای رسیدن به قنات بلده بپیمایید. فاصله‌ی تهران تا فردوس ازمسیر کاشان 1100 کیلومتر (12 ساعت) و از مسیر سمنان 946 کیلومتر (10 تا 11 ساعت) می‌باشد.

آدرس: استان خراسان جنوبی، 22 کیلومتری شمال شرق شهرستان فردوس، قنات بلده

نکات مهم بازدید از قنات بلده‌ی فردوس

خوب است که در هنگام بازدید از قنات بلده‌ی فردوس به نکات زیر دقت کنید:

• در اطراف قنات بلده‌ی فردوس امکانات رفاهی وجود ندارد، به همین دلیل هر چه لازم دارید از شهر فردوس بخرید
• در هنگام بازدید از قنات، آب آشامیدنی و خوراکی همراه داشته باشید، ضمن اینکه کلاه، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب را از یاد نبرید
• مسیر رسیدن به قنات طولانی است و پیاده روی زیادی دارد، به همین دلیل حتما کفش راحت به پا کنید
• به دلیل طولانی بودن مسیر بهتر است که کودکان و افراد مسن را برای بازدید نبرید
• حتما در زمانی از روز که هوا روشن است برای بازدید از قنات بروید
• به هیچ عنوان بدون راهنما وارد قنات نشوید

در این مقاله شما را با قنات بلده‌ی فردوس در استان خراسان جنوبی آشنا کرده در مورد معماری و بخش‌های مختلف آن صحبت نمودیم و شرایط بازدید از این کاریز را بیان کردیم. قنات بلده یکی از کاریزهای قدیمی ایران است که با معماری جذاب و کاربردهای بااهمیت به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های شهرستان فردوس تبدیل شده است ،  ممنون که تا انتهای مقاله همراه کایت بوده اید.