قبرستان ممنوعه تهران کجاست؟ معرفی قبرستان دولاب

لیست مطالب این صفحه

در گوشه و کنار شهر بزرگ تهران، جاذبه‌های گردشگری فراوانی دیده می‌شود که هرکدام از آن‌ها جذابیت‌های خاص خود را دارد. یکی از جاهای دیدنی این شهر که شاید نام آن را کمتر شنیده‌ باشید، قبرستان ممنوعه تهران است. این قبرستان در یکی از محلات قدیمی تهران واقع شده و محل دفن افراد نامی و مشهور می‌باشد. چهره‌های علمی، سیاسی و خارجی‌هایی که در ایران مشغول فعالیت بودند و در همین زمان جان خود را از دست داده‌اند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با قبرستان ممنوعه تهران بیشتر آشنا شوید.

همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای مشاهده تورهای طبیعت گردی وارد صفحه "تور طبیعت گردی" شوید و برای آشنایی با دیگر جاذبه های گردشگری تهران حتما مقاله ی "تهران گردی با کامل‌ترین و جامع‌ترین راهنمای بازدید از پایتخت" را مطالعه بفرمایید.

قبرستان ممنوعه تهران

قبرستان ممنوعه تهران، که با نام قبرستان دولاب نیز شناخته می‌شود، یک گورستان قدیمی مربوط به مسیحیان است. این گورستان محل دفن مسیحیان کشورهای فرانسه، ایتالیا، روسیه و لهستان می‌باشد که در سال‌های دور در ایران زندگی می‌کردند و در این کشور نیز از دنیا رفته‌اند. تعدادی از این افراد سرباز و بخشی دیگر افراد غیرنظامی بوده‎اند که در بین آن‌ها اشخاص مشهور نیز دیده می‌شود.
افرادی که در این قبرستان به خاک سپرده‌ شده‌اند، ملیت‌های مختلفی دارند. ملیت هر فرد با یک پرچم بر روی قبر مشخص شده است. بر روی سنگ قبرها نیز علائمی چون صلیب یا تصویری از یک بانوی غمگین دیده می‌شود. افرادی که در این قبرستان آرمیده‌اند، سربازان گمنام روسیه و لهستانی‎هایی هستند که در جنگ جهانی دوم در راه برگشت به وطن جانشان را از دست داده‌اند. تعدادی از قبرها نیز مربوط به کنت‌های فرانسوی، شاهزاده‌های گرجی و پزشکان دربار قاجار و پهلوی می‌باشند. افراد مشهور مدفون در این قبرستان عبارتند از:

• اوانس اوگانیانس: اولین کارگردان سینمای ایران و موسس اولین مدرسه بازیگری در ایران
• شاهین سرکیسیان: موسس تئاتر مدرن در ایران
• آرام گارونه: مدیر مدرسه، معلم و روزنامه‌نگار
• زورا ساگینیان: نماینده ارامنه در مجلس شورای ملی
• مارکار قارابگیان: شاعر و نقاش
• آنتوان سوروگین: عکاس گرجی و روس‌تبار
• کنت دو مونت فرت: اولین رئیس پلیس ایران
• ولادیسلاو هورودکی: معمار اهل لهستان
• نیکلای مارکف: معمار روسی مقیم ایران
• ولادیمیر گاردایستکی: معمار ایستگاه راه‌آهن تهران
• آلفرد ژان بانیست لومر: موسیقی‌دان نظامی فرانسوی مربوط به دوران ناصرالدین‌شاه قاجار که نخستین سرود ملی ایران را ساخت.
• دکتر کلوکه: پزشک فرانسوی محمدشاه قاجار
• دکتر تولوزان: پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بوده است. از جمله اقدامات او در ایران می‌توان به بهداشت عمومی و تشکیل مجلس حفظ‌الصحه اشاره کرد.
• دکتر جمشید اعلم: پزشک مخصوص محمدرضا پهلوی
• وارطان سالاخانیان: فعال حزب توده

تاریخچه قبرستان ممنوعه دولاب

قبرستان دولاب در بخش جنوب شرقی تهران و در محله‌ای با نام دولاب قرار دارد. این محله در گذشته‌های دور زمین کشاورزی بود که بعدها تبدیل به قبرستان شد. اولین فردی که در این منطقه به خاک سپرده شد، دکتر کلوکه نام داشت. او ملیت فرانسوی داشت و پزشک اختصاصی محمدشاه و ناصرالدین‌شاه قاجار بود. کلوکه در سال 1855 در این خاک دفن شد. بعدها دکتر تولوزان، یکی از پزشکان فرانسوی دربار قاجار، زمین‌های این منطقه را خرید و آن را به گورستان مسیحیان مقیم تهران تبدیل کرد. بخش‌های مختلف این گورستان توسط سفارت‌های فرانسه، ایتالیا و لهستان خریداری شد و در حال حاضر تحت مدیریت آن‌ها می‌باشد.
آخرین قبر قبرستان دولاب مربوط به سال 1375 است. پس از آن تدفین در این قبرستان از طرف شهرداری تهران ممنوع اعلام شد.

بخش‌های مختلف قبرستان دولاب

قبرستان دولاب بیش از ۷۵ هزار مترمربع مساحت دارد و دارای 5 بخش مختلف می‎باشد. هرکدام از این بخش‌ها ورودی جداگانه‌ای دارند. در میان قبرستان نیز یک خیابان وجود دارد که این 5 بخش را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می‌کند. سه بخش کاتولیک، ارتدوکس و ارامنه گریگوری در قسمت شرقی و دو بخش ارامنه کاتولیک و آشوری‌های کلدانی در قسمت غربی قبرستان دولاب قرار دارند.
بزرگ‎ترین بخش قبرستان دولاب مربوط به ارامنه است که حدود ۴۴ هزار مترمربع را در برمی‌گیرد. اغلب افرادی که در این بخش مدفون شده‌اند، ارامنه ایرانی هستند که در بین آن‌ها افراد نامی و سرشناسی چون شاهین سرکیسیان، آرام گارونه، اسرائیل ساهاکیان، زورا ساگینیان، مارکار قارابگیان، نیکلای لاوری و نیکوکاران درمانگاه خیریه آودیسیان دیده می‌شوند. قدیمی‌ترین سنگ قبر این بخش مربوط به سال ۱۸۶۳ میلادی می‌باشد. در بخش ارامنه یک کلیسای کوچک نیز وجود دارد که برای انجام تشریفات مذهبی مراسم تدفین مورداستفاده بوده است.
بخش کاتولیک‌های ضلع شرقی به سربازان لهستانی اختصاص دارد. این سربازان از اردوگاه‌های سیبری آزاد شده و از راه بندر انزلی وارد ایران شدند. آن‌ها قصد داشتند از خرمشهر با کشتی به کشور خود برگردند، اما در اثر بیماری‌های واگیردار، گرسنگی و خستگی درگذشتند و در ایران ماندگار شدند. در این بخش دو نماد سنگی دیده می‎شود که بر روی آن‌ها نشان عقاب و صلیب حک شده است. بر روی این نمادها نوشته شده است: "آرامگاه تبعیدشدگان لهستانی که در موقع مراجعت به میهن خود در این‌جا دعوت حق را لبیک گفته‌اند." این افراد در بین سال‌های 1942 تا 1944 فوت شده‌اند.

مسیحیان ارتدوکس در بخش ارتدوکس‌های قبرستان دولاب دفن شده‌اند که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به نیکولای مارکف معمار و آنتوان سوروگین عکاس اشاره کرد. این افراد هر دو روسی بوده‌اند و اصالت گرجی داشتند. در قسمت ورودی این بخش یک آرامگاه دیده می‌شود که با معماری گرجی و به شکل کلیسا ساخته شده است. این آرامگاه مربوط به مینادورا خوشتاریا، همسر آکاکی خوشتاریا می‌باشد. آکاکی خوشتاریا تاجر گرجی است که امتیاز استخراج نفت شمال ایران را از دربار قاجار دریافت کرده و در این منطقه مشغول فعالیت بود.
قسمت دیگری از قبرستان دولاب، که با عنوان ترسناک‌ترین بخش شناخته می‌شود، مربوط به 26 مهندس ایتالیایی است. مهندسین معدنی که در طی سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۴۳ در ایران کار می‏‎کردند و همین‌جا جان خود را از دست دادند. قبرهای این افراد در زیرزمین و لای دیوارها قرار دارد و سنگ قبر آن‌‎ها نیز به صورت ایستاده دوتادور این دیوارهای نصب شده است. در واقع برای ورود به این بخش باید از میان مردگانی ایستاده عبور کنید که کمی ترسناک است.
حدود ۱۴۲۰۰ مترمربع از قبرستان متعلق به کاتولیک‌هاست. در این بخش قبر افراد مشهوری چون دکتر کلوکه، دکتر جمشید اعلم و ولادیمیر گاردایستکی دیده می‌شود. بزرگ‌ترین بارگاه مربوط به مزار دکتر کلوکه، پزشک فرانسوی محمد شاه قاجار است که در سال 1855 در این نقطه به خاک سپرده شد.

بازدید از قبرستان ممنوعه

قبرستان ممنوعه از جمله جاذبه‌های شهر تهران است که در اتوبان شهید محلاتی، بین خیابان‌های شهید رضایی و مستفیذ قرار دارد. باغی بزرگ در منطقه 14 تهران که در بین اهالی با نام قبرستان دولاب شناخته می‌شود. سال‌هاست که در این مکان مراسم تدفین انجام نمی‌شود و جز تورهای گردشگری و عکاسی کسی به آن‌جا رفت‌وآمد ندارد.
قبرستان ممنوعه توسط سفارت‌خانه‌های مربوطه مانند روسیه، لهستان، فرانسه و شورای خلیفه‌گری ارامنه مدیریت می‎شود. یک خانواده در این قبرستان زندگی می‌کنند که نگهبانی را از آن را بر عهده دارند. اگر قصد ورود دارید باید در بزنید و از نگهبان آن اجازه ورود بگیرید. ورود به صورت انفرادی کار چندان راحتی نیست. برای این کار حتما باید از اداره امور اقلیت‌های وزارت ارشاد مجوز دریافت کنید و طبق روز و ساعت عنوان شده در مجوز به قبرستان مراجعه نمایید. بهترین راه برای بازدید از قبرستان ممنوعه، همراهی با تورهای گردشگری است.

در این مقاله قبرستان ممنوعه تهران را معرفی کردیم و اطلاعاتی در مورد این جاذبه‌ی گردشگری در اختیارتان قرار دادیم. اگر در تهران زندگی می‏کنید یا به این شهر سفر کردید، حتما یک روز را به بازدید از قبرستان دولاب اختصاص دهید. این قبرستان حکایت‌های شنیدنی جالبی دارد و بخش‌های مختلف آن، از سنگ‌ قبرهای منظم و یک شکل گرفته تا کلیساهای قدیمی، سوژه مناسبی برای عکاسی است. البته به یاد داشته باشید که برای بازدید انفرادی باید حتما مجوز دریافت کنید که کار چندان ساده‌ای نیست. از این رو بهتر است با تورهای گردشگری و عکاسی همراه شوید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و زمان برگزاری تورهای تهران‌گردی، دیگر صفحات سایت را مورد بررسی قرار دهید.