چاله‌ی هوایی چیست؟همه چیز در مورد توربولنس Turbulence

حتی فکر کردن به این که با هواپیما در ارتفاعی به آن بلندی بدون هیچ ستونی پرواز کنی ترسناک است چه برسد به اینکه در هنگام پرواز موانعی هم سر راه هواپیما قرار بگیرند و پرواز را ترسناک‌تر کنند. خیلی از افراد از طرفی به دلیل مسافرت، موقعیت شغلی و... مجبورند با هواپیما سفر کنند و از طرف دیگر از ارتفاع، پرواز با هواپیما و هر آنچه که ممکن است در حین پرواز اتفاق بیفتد می‌ترسند، یکی از چیزهایی که همواره مسافران پروازهای هوایی از آن ترس داشته‌اند تکان‌های شدید هواپیما در هنگام پرواز است که در صورت نداشتن آگاهی می‌تواند بسیار وحشتناک باشد، ما تصمیم داریم در این مقاله شما را با عامل ایجاد این تکان‌ها یعنی چاله‌های هوایی آشنا کنیم، پس تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.

چاله‌ی هوایی یا توربولنس (turbulence) چیست؟

بارها و بارها اتفاق افتاده که در هنگام پرواز، هواپیما به یکباره تکان‌های شدیدی خورده و باعث وحشت مسافران شده است، افرادی که زیاد با هواپیما سفر می‌کنند ممکن است با این وضعیت برخورد کرده باشند. این تکان‌ها به گونه‌ای است که گویی ناگهان یک دست انداز یا سرعت گیر بزرگ بر سر راه هواپیما سبز شده و عکس العمل خلبان باعث شده که هواپیما تکان بخورد. ولی در واقع چیزی که باعث این وضعیت شده یک پدیده‌ی طبیعی به نام چاله‌ی هوایی یا توربولنس است که در اثر تلاطم یا آشفتگی در جریان هوا ایجاد می‌شود، این آشفتگی زمانی ایجاد می‌گردد که دو توده‌ی هوا با سرعت، شدت و در کل ویژگی‌های کاملا متفاوت با هم برخورد کنند، در این هنگام هواپیما که در حال عبور از دل این تلاطم است آن قدر تکان می‌خورد تا از این منطقه عبور کند.

 چاله‌های هوایی بر اساس شدت تلاطم به ۳ دسته تقسم بندی می‌شوند:

1. چاله‌های هوایی ملایم: این نوع از چاله‌های هوایی ضعیف‌ترین شدت را دارند، عبور از آن‌ها همانند رد شدن از روی یک دست انداز کوچک در خیابان است و فقط باعث می‌شوند که هواپیما به اندازه‌ی چند فوت جابجا شود.
2. چاله‌های هوایی متوسط: چاله‌های هوایی متوسط کم‌تر از دسته‌ی قبل اتفاق می‌افتند، باعث جابجایی هواپیما به اندازه‌ی 10 تا 20 فوت می‌شوند، می‌توانند قهوه‌ی مسافران را از فنجان روی لباسشان بریزند و نیازی به عکس العمل خاصی از سوی خلبان پرواز ندارند.
3. چاله‌های هوایی شدید: این نوع از چاله‌های هوایی بسیار کم و در طول 10 هزار ساعت پرواز ممکن است تنها 5 دقیقه اتفاق بیفتند، می‌توانند باعث تغییر ارتفاع هواپیما تا 100 فوت (حدود 30 متر) بشوند و با وجودی که بسیار ناخوشایند هستند اما با مهارت خلبان به راحتی کنترل و مهار می‌شوند.

خطرناک‌ترین نوع چاله‌های هوایی کدامند؟

تحقیقات به عمل آمده و همچنین تجربیات کادر پروازی نشان می‌دهد خطرناک‌ترین نوع چاله‌های هوایی آن‌هایی هستند که در هوای پاک، صاف و بدون ابر ایجاد می‌شوند و به C A T (Clear Air Turbulence) معروفند، این چاله‌ها بیشترین آسیب را به مسافران و کادر پرواز وارد می‌کنند چرا که بدون هیچ نشانه‌ای و به صورت کاملا ناگهانی بروز کرده و فرصت نشستن روی صندلی، بستن کمربند ایمنی و آماده شدن برای محافظت از خود و همراهان را از مسافران و سایر افراد حاضر در هواپیما می‌گیرند.

چه چیزی باعث ایجاد چاله‌ی هوایی می‌شود؟

دلایل بسیاری برای تشکیل چاله‌ی هوایی عنوان شده که از میان آن‌ها می‌توان به تغییرات آب و هوایی و گرم و سرد شدن کره‌ی زمین، فشار جو، توده‌ها و جریان‌هایی که در ارتفاعات زیاد و در نزدیکی قله‌ی کوه‌ها وجود دارند، جریان‌های جتی (یعنی توده‌های قوی از باد که به دلیل تمایل باد به وزش به صورت افقی ایجاد می‌گردند)، گردباد و طوفان‌های بسیار شدید، جریان‌هایی که در اثر رعد و برق به سمت بالا یا پایین ایجاد می‌شود، سرعت زیاد هواپیما در هنگام تغییر جهت، عبور از نواحی I T C Z (منطقه‌ی همگرایی دو ناحیه‌ی گرمسیری یعنی مناطقی که در آن‌ها بادهای شمال و جنوب شرقی با هم تلاقی می‌کنند)، بلند شدن یا فرود یک هواپیما بلافاصله پس از برخاستن هواپیمای دیگر و... اشاره کرد.

آیا راهی برای پیش بینی کردن چاله‌های هوایی وجود دارد؟

چاله‌های هوایی به هیچ عنوان با رادار یا هیچ وسیله‌ی دیگری قابل پیش بینی نیستند و تنها کاری که می‌توان در هنگام برخورد با یک چاله‌ی هوایی انجام داد این است که صبر کنیم تا هواپیما از این منطقه عبور کند، اما خلبانان حرفه‌ای بر اثر تجربیاتی که طی سال‌ها کسب کرده‌اند، با توجه به گزارش‌های هواشناسی قبل از شروع پرواز، توجه به کوچکترین تغییرات آسمان مثل ظاهر شدن یا حرکت ناگهانی ابرها، توجه به گزارش‌های برج مراقبت و پیام‌هایی که از سایر هواپیماهایی که از این مسیر عبور کرده‌اند ارسال می‌شود می‌توانند بروز چاله‌ی هوایی را پیش بینی کرده، علامت هشدار بستن کمربند ایمنی را فعال کرده و بهترین مسیر را برای عبور هواپیما انتخاب کند.

چاله‌های هوایی تا چه حد خطرناک هستند؟

چاله‌های هوایی یکی از پدیده‌های شایع در سفرهای پروازی هستند، به طوری که افرادی که سفرهای هوایی زیادی انجام می‌دهند ممکن است بارها شاهد عبور هواپیمای خود از یک چاله‌ی هوایی باشند، اما با وجود اینکه این پدیده زیاد اتفاق می‌افتد خطری برای هواپیما یا افراد داخل آن ندارد. چاله‌های هوایی اغلب در ارتفاع ۳۰ هزار پایی اتفاق می‌افتند، به هیچ عنوان باعث سقوط هواپیما یا آسیب رسیدن به آن نمی‌شوند چرا که هواپیماها به گونه‌ای ساخته می‌شوند که در برابر فشار زیاد مقاوم هستند، و اگر مسافران نکات ایمنی را رعایت کنند هیچ صدمه‌ای به آن‌ها نمی‌رسد. از میان ۸۰۰ میلیون مسافری که هر سال با هواپیما سفر می‌کنند تعداد کسانی که بر اثر عبور از چاله‌ی هوایی آسیب می‌بینند کمتر از ۱۰۰ نفر است که دو سوم این افراد هم کسانی هستند که یا جزء کادر پرواز می‌باشند و برای آرام کردن مسافران در محل ایمنی ننشسته‌اند یا مسافرانی هستند که به هر دلیلی کمربند ایمنی خود را نبسته‌اند، پس در مورد چاله‌های هوایی جای هیچ گونه نگرانی نیست و همه می‌توانند با خیال راحت و البته با رعایت نکات ایمنی سفر خوب و ایمنی را با هواپیما تجربه کنند.

در هنگام وقوع چاله‌ی هوایی چه اقداماتی انجام دهیم؟

افرادی که کنترل ترافیک هوایی را بر عهده دارند برنامه‌ی پرواز هواپیماها را طوری قرار می‌دهند که فاصله‌ میان پرواز دو هواپیما مناسب باشد و دو هواپیما با فاصله‌ی زمانی کم در یک مکان صعود یا فرود نداشته باشند، هواپیماها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دارای بال‌هایی با قابلیت انعطاف پذیری، جمع شدن و پایداری مثبت هستند (پایداری مثبت یعنی قابلیت برگشت هواپیما به مسیر اصلی در صورتی که بخاطر شرایط جوی از مسیر اصلی منحرف شده باشد) و خلبان‌ها هم در هنگام بروز هر مشکلی بلافاصله علامت هشدار بستن کمربند ایمنی را فعال می‌کنند، پس اگر مسافران ضمن اینکه آرامش و خونسردی خود را حفظ می‌کنند تا زمانی که چراغ هشدار بستن کمربند ایمنی فعال است از جای خود حرکت نکرده وکمربندهایشان را باز نکنند، در صورتی که نوزاد یا کودک به همراه دارند از صندلی کودک خودرو برای نگهداری آن‌ها استفاده نمایند و به نکاتی که کادر پروازی برایشان توضیح می‌دهند به درستی و با دقت عمل کنند هیچ اتفاقی برای آن‌ها نخواهد افتاد‌.

و نکته‌ی آخر...

امروزه به دلیل تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره‌ی زمین چاله‌هایِ هواییِ بیشتری اتفاق می‌افتد، ‌پس در هر سفرِ هوایی باید منتظر این پدیده باشیم اما دانشمندان و محققانِ این عرصه به دنبال راهی هستند که به وسیله‌ی لیزرهای فرابنفش و با ارسال پالس‌های خاصی در مسیر حرکت هواپیماها از عبور هواپیماها از مکان‌هایی که چاله‌های هوایی وجود دارند جلوگیری کرده و خطرات ناشی از آن را به حداقل برسانند.

در این مقاله توضیحاتی در رابطه با پدیده‌ی چاله‌ی هوایی و موضوعات پیرامون آن ارائه کردیم،‌ امیدواریم با توجه به این توضیحات و رعایت نکات ایمنی سفرهای ایمن و شادی را تجربه کنید.