خانه‌های سنتی معروف‌ ایران | 20  خانه سنتی در ایران همراه با تصاویر

خانه‌های سنتی بخشی از تاریخ و فرهنگ ما ایرانیان محسوب می‌شوند. این خانه‌ها معماری سنتی ایرانی را به نمایش می‎گذارند و دارای سقف‌های بلند،  پنجره‌های رنگی، حیاط، حوض، ایوان و ... هستند.  طراحی و ساخت خانه‌های سنتی ایران، بر اساس اقلیم و فرهنگ هر منطقه انجام شده است. این تفاوت در مصالح بکار رفته در ساخت خانه و معماری داخلی و خارجی آن دیده می‎شود. مصالح مورد استفاده و تزئینات ساختمان اعم از گچ‌کاری‌ها، کاشی‌کاری‌ها، آینه‌کاری‌ها و ... به گونه‌ای انجام شده که با آب‌وهوای منطقه سازگاری داشته باشد و آسیب نبیند. اگر به خانه‌های سنتی ایران علاقه‌مندید، ادامه این مطلب را دنبال نمایید. در این مقاله 10 مورد از خانه‌های سنتی معروف‌ ایران را معرفی کرده و اطلاعات مختصری در مورد هریک از آن‌ها در اختیارتان قرار می‌دهیم.

خانه بروجردی‌ها در کاشان

اگر دوست دارید از خانه‌های سنتی معروف‌ ایران بازدید کنید، حتما سفری به کاشان داشته باشید. در این شهر می‌توانید چندین خانه زیبا و سنتی را ببینید و از تماشای شاهکارهای معماری ایرانی لذت ببرید. خانه بروجردی‌ها از جمله معروف‌ترین خانه‌های سنتی ایران است که در شهر زیبای کاشان قرار دارد. این خانه در سال ۱۲۹۲ هجری قمری ساخته شده و متعلق به سید مهدی بروجردی، یکی از ثروتمندترین بازرگانان کاشانی بوده است.

خانه بروجردی‌ها بنایی باشکوه و منحصربفرد دارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری کاشان محسوب می‌شود. بر اساس آن‌چه در تاریخ آمده است، ساخت خانه بروجردی‌ها حدود 18 سال طول کشیده است. در این مدت بیش از 150 صنعت‌گر و هنرمند، از بنا گرفته تا گچ‌کار و آینه‌کار در این خانه مشغول بکار بوده‌اند و یکی از شاهکارهای معماری سنتی ایرانی را به یادگار گذاشته‌اند. خانه بروجردی‌ها در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  

خانه طباطبایی‌ها در کاشان

خانه طباطبایی‌ها یکی دیگر از خانه‌های سنتی معروف‌ ایران است. این خانه تاریخی در خیابان علوی شهر کاشان قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجار برمی‌گردد. صاحب خانه فردی با نام حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی بوده است. حاج سید جعفر یک بازرگان اهل نطنز بود که در کاشان سکونت داشت. ساخت خانه طباطبایی‌ها به دست استاد علی مریم کاشانی انجام شده و نقاشی و گچ‌بری‌های آن نیز بر عهده شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع‌الملک غفاری کاشانی بوده است. ساخت خانه در سال ۱۲۵۰ آغاز شد و پس از 10 سال، در سال 1260 به پایان رسید.

خانه طباطبایی‌ها حدود ۴۷۳۰ مترمربع مساحت دارد و دارای 4 صحن و حیاط می‌باشد. این خانه نیز مانند دیگر خانه‌های سنتی ایران دو بخش بیرونی و اندرونی دارد. بخشی از خانه نیز برای خدمه در نظر گرفته شده است. حوض وسط حیاط، باغچه‌های هشتی‌شکل و پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی از دیگر ویژگی‌های معماری سنتی ایرانی هستند که در خانه طباطبایی‌ها نیز دیده می‌شوند. این خانه 40 اتاق دارد و دارای 4 زیرزمین، 3 بادگیر و 2 قنات می‎‌باشد. خانه طباطبایی‌ها در 11 بهمن سال 1355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  

خانه عباسیان در کاشان

از دیگر خانه‌های سنتی معروف‌ ایران می‌توان به خانه عباسیان اشاره کرد. خانه عباسیان نیز مانند دو خانه معرفی‌شده در کاشان قرار دارد و یکی شاهکارهای معماری ایرانی محسوب می‎شود. ساخت خانه در سال 1245 توسط حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی، از جمله تاجران معروف چینی و بلور، آغاز شده و پس از 20 سال به پایان رسیده است.

خانه عباسیان حدود 5000 متر مربع مساحت دارد و در 5 طبقه ساخته شده است. زیربنای خانه چیزی حدود 7000 متر مربع را در برمی‌گیرد. خانه عباسیان به سبک گودال باغچه طراحی شده و دارای 5 حیاط می‌باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل شهرت این خانه، تزئینات آن است. خانه عباسیان انواع تزئینات معماری سنتی شامل گچ‌بری‌، آینه‌کاری، رسمی‌بندی، یزدی‌بندی، گره‌سازی، نقاشی و مقرنس را در خود دارد و یکی از زیباترین خانه‎های سنتی ایران محسوب می‌شود. خانه عباسیان در 6 خرداد سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.   

خانه عامری‌ها در کاشان

خانه‌ عامری‌ها یکی دیگر از خانه‌های سنتی معروف‌ ایران است که در کاشان قرار دارد. این خانه در دوران زندیه ساخته شده و در زمان قاجار  مورد بازسازی و توسعه قرار گرفته است. مجموعه عامری‌ها بیش از 7000 متر مربع مساحت دارد و از 3 خانه مجزا، اما مرتبط باهم تشکیل شده است. این خانه 5 حیاط و 85 اتاق دارد و دارای بخش‌هایی چون شاه‌نشین، حوض‌خانه، مهمان‌خانه، ایوان و حمام می‌باشد.

مجموعه عامری‌ها توسط اداره‌ میراث فرهنگی کاشان خریداری شده و پس از بازسازی و مرمت به یک هتل 5 ستاره تغییر کاربری داده است. این هتل اتاق‌های متعددی دارد و امکانات خوبی را در اختیار مهمانان خود قرار می‌دهد. از جمله امکانات سرای عامری‌ها می‌توان به رستوران سنتی، چایخانه، نمازخانه، غرفه‌ها، فروشگاه‌ها و آرایشگاه اشاره کرد. بخشی از این خانه نیز به گزینه‌هایی چون بانک، صرافی و غرفه‌های شیرینی سنتی، صنایع دستی، خشکبار، جواهرات و فرش اختصاص داده شده است.

خانه آقازاده در ابرکوه یزد

خانه آقازاده از دیگر خانه‌های تاریخی ایران است که در لیست خانه‌های سنتی معروف‌ ایران قرار دارد. این خانه در ابرکوه یزد واقع شده و قدمت آن به دوران قاجار برمی‎گردد. خانه آقازاده متعلق به یکی از ثروتمندان ابرکوهی با نام آیت‌الله حاج سید میرزا محمدحسین مجتهد ابرقویی بوده و در سال ۱۱۵۷ هجری شمسی احداث شده است. این خانه مساحتی بالغ بر ۸۲۰ متر مربع را شامل می‌شود و دارای یک حیاط زیبا با یک حوض سنگی بزرگ و مستطیلی شکل می‌باشد.

خانه آقازاده در 2 طبقه ساخته شده و پنجره‌های ارسی با شیشه‎های رنگی ‎‌دارد. اتاق‌های خانه در سه طرف حیاط قرار دارند و 3 دری و 5 دری هستند. اتاق‌های اصلی 5 در دارند و با عنوان اتاق شاه‌نشین شناخته می‌شوند. اتاق‌های 3 دری اتاق خواب هستند. خانه آقازاده مانند دیگر خانه‌های مناطق کویری از خشت و آجر ساخته شده و دارای بادگیر می‌باشد. از جمله تزئینات این خانه نیز می‌توان به ارسی‌های مشبک مستطیلی، گچ‌بری‌های حاشیه درها و پنجره‌ها، مقرنس‌کاری‌های سقف و قطاربندی‌ها اشاره کرد. این خانه در حال حاضر با عنوان هتل مورد استفاده قرار می‎گیرد و دارای ۱۶ اتاق می‌باشد.

خانه لاری‌ها در یزد

لاری‌ها یکی از خانه‌های سنتی معروف ایران است که در یزد قرار دارد. این خانه در سال 1243 هجری قمری ساخته شده و متعلق به شخصی با نام حاج غلام‌حسین ملازینل بوده است. حاج غلام‌حسین تاجری از شهر لار بود که برای تجارت به یزد مهاجرت کرد. بعدها مالکیت خانه به دست حاج محمد ابراهیم لاری افتاد و به خانه لاری‌ها معروف شد.

خانه لاری‌ها مساحتی حدود 1700 متر مربع را شامل می‌شود و زیربنای آن نیز 1200 متر می‎باشد. این خانه به سبک خانه‌های کویری ساخته شده و تمام عناصر مهم در معماری خانه‌های اعیانی را دارد. مهمان‌خانه، طاق‌ها و راهروها، ایوان‏ها، پنجره‌های ارسی‌ با شیشه‌های رنگی، اتاق‌های آئینه کاری و نقاشی شده، گچ‌بری‌ها و ... از جمله ویژگی‌های خانه لاری‌هاست که آن را تبدیل به یکی از زیباترین خانه‌های شهر یزد کرده است. خانه لاری‌ها در ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه پیرنیا در نایین اصفهان

اصفهان را با بناهای تاریخی و بی‌نظیرش می‌شناسیم. یکی از این بناهای تاریخی، خانه پیرنیا است که در نایین اصفهان قرار دارد. این خانه در بافت تاریخی شهر نایین واقع شده و یکی از خانه‌های سنتی معروف ایران محسوب می‌شود. خانه پیرنیا یکی از ارزشمندترین یادگارهای به جای مانده از دوران صفویه می‌باشد و آثار معماری آن دوران را در خود دارد. این خانه در ابتدا محل زندگی فردی با نام قاضی نورالهدی بوده و بعد از او، در دوران قاجار به میرزا احمدخان پیرنیا رسیده است. میرزا احمدخان با عنوان حاکم نایین در این خانه سکونت داشت. نام خانه نیز از همین فرد گرفته شده است.

خانه پیرنیا تمام عناصر خانه‌های کویری را در خود دارد و بخشی از معماری سنتی ایرانی را به نمایش می‌گذارد. از جمله بخش‌های خانه پیرنیا می‌توان به دالان‌های متعدد، هشتی‌ها، ایوان شاه‌نشین، گودال باغچه، غلام‌گردش و ... اشاره کرد. تزئینات خانه نیز شامل گچ‌بری‌ها، نقاشی‌ها، یزدی‌بندی‌ها،  رسمی‌بندی‌ها  و ... می‌باشد. با دقت در گچ‌بری‌های خانه می‌توان داستان‌های هفت‌پیکر نظامی را مشاهده کرد. قاب‌هایی از داستان خسرو و شیرین، صحنه‌های شکارگاه و ... که به زیبایی به تصویر کشیده شده و هنر ایرانی را با ادبیات این کشور آمیخته می‎کند. خانه پیرنیا در ۲۹ شهریورماه سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و هم‌اکنون با عنوان موزه مردم‌ شناسی کویر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خانه ملاباشی در اصفهان

خانه ملاباشی یا خانه معتمدی، یکی از زیباترین خانه‌های سنتی ایران است. این خانه در اصفهان قرار دارد و یکی از جاذبه‎های گردشگری این شهر محسوب می‎شود. چیزی که خانه ملاباشی را از دیگر خانه‌های سنتی معروف ایران متمایز می‌کند، زمان ساخت آن است. ساخت این خانه به دوره‌های صفویه، زندیه و قاجاریه برمی‌گردد و نشانی از معماری هر دوره را در خود دارد. این خانه متعلق به ملاباشی، منجم ناصرالدین شاه بوده و به همین دلیل به این نام خوانده می‌شود.

ملاباشی برای یک مأموریت از تهران به اصفهان سفر کرد و در این خانه ساکن شد. در آن زمان  این خانه چندان بزرگ نبود و تنها یک منطقه زمستان‌نشین و 2 پنج‌دری داشت. ملاباشی خانه را گسترش داد و دو بخش شاه‌نشین و 9 دری را به آن اضافه کرد. جذابیت این خانه نیز دقیقا در بخش‌های اضافه شده آن می‌باشد. ملاباشی تزئینات پرزرق و برقی را برای این بخش‌ها در نظر گرفت و خانه‌ای زیبا و بی‌نظیر ساخت. تزئینات خانه بسیار ظریف و بادقت انجام شده و بخشی از هنر دوران قاجاریه را به نمایش می‏گذارد. استفاده از شیشه‌های رنگی در پنجره‌ها، آینه‌کاری دیوارها، گچ‌بری‌ها، نقاشی‌های قاجاری و استفاده از هنر فلزکوبی بر روی چوب از جمله ویژگی‌های خانه ملاباشی محسوب می‎شود. خانه ملاباشی در ۲۵ خرداد ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  

خانه قوام در شیراز

خانه قوام، که با عنوان نارنجستان قوام نیز شناخته می‏شود، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز است. این خانه از دوران قاجاریه به یادگار مانده و در خیابان لطفعلی خان زند شیراز قرار دارد. باغ قوام بین سال‌های ۱۲۵۷ تا 1267 و در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و متعلق به فردی با نام علی‌محمد‌خان قوام بوده است. علی‌محمد‌خان از این بنا برای انجام امور سیاسی و نظامی استفاده می‌کرد و در واقع دارالحکومه شهر شیراز محسوب می‎شد. 

مجموعه قوام حدود 3500 متر مربع مساحت دارد و دارای 2 ساختمان در بخش شمالی و جنوبی می‌باشد. از جمله بخش‌های این 2 ساختمان می‌توان به حسینیه، مکتب‌خانه، اندرونی، دیوان‌خانه قوام و حمام اشاره کرد.  برای تزئین ساختمان‌های مجموعه قوام نیز از هنرهایی چون آیینه‌کاری، منبت‌کاری، معرق‌کاری، آجرکاری، حجاری، گچ‌بری، نقش‌پردازی، مقرنس‌کاری و... استفاده شده است. باغ قوام محوطه بسیار زیبایی دارد و دارای درختان نارنج فراوانی می‎باشد. به همین دلیل با نام نارنجستان شناخته می‌شود.  

خانه امیر نظام گروسی در تبریز

آخرین خانه‌ای که لیست خانه‌های سنتی معروف‌ ایران قرار می‌دهیم، در آذربایجان شرقی، شهر تبریز قرار دارد.  حسن‌علی گروسی ملقب به امیرنظام، یکی از نویسندگان دوره قاجار بوده است. او مدتی به عنوان  وزیر فوائد عامه در حکومت‌ ناصرالدین شاه فعالیت می‌کرد و بعدها به عنوان سفیر ایران در فرانسه و عثمانی مشغول به کار شد. گروسی، مدتی نیز پیشکار آذربایجان بود. در این زمان یک عمارت بزرگ را در تبریز بنا کرد و در آن سکونت گزید.  

خانه امیر نظام گروسی حدود 3000 متر مربع مساحت دارد و در دو طبقه بنا شده است. این خانه دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد و دارای ایوان با 16 سرستون می‌باشد. این سر ستون‌ها طراحی آجری دارند و شکوه خاصی به بنا می‌دهند. از تزئینات داخلی خانه نیز می‎توان به پنجره‌های مشبک با شیشه‌های رنگی، گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌ها اشاره کرد. خانه امیر نظام در  ۳۱ تیر ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در حال حاضر به عنوان موزه قاجار مورد استفاده قرار می‌گیرد.   

در این مقاله 10 مورد از خانه‌های سنتی معروف‌ ایران را معرفی کرده و اطلاعات مختصری در مورد هریک از آن‌ها در اختیارتان قرار دادیم. خانه‌های سنتی بخشی از هنر و تاریخ معماری شگفت‎انگیز ایرانی را به نمایش می‌گذارند و یکی از جذاب‌ترین آثار تاریخی محسوب می‌شوند. همان‌طور که مشاهده کردید، اغلب خانه‌های سنتی معروف ایران در شهر کاشان و یزد قرار دارند. پیشنهاد می‌کنیم در سفر خود به این شهرها زمانی را به بازدید از خانه‌های سنتی اختصاص دهید و از تماشای هنر زیبای ایرانی لذت ببرید. در صورت تمایل می‌توانید با تورهای گردشگری همراه شوید و یک سفر گروهی جذاب را تجربه کنید. برای آگاهی از شرایط و زمان برگزاری تورهای داخلی ایران، دیگر صفحات سایت را مورد مطالعه قرار دهید یا با شماره 75097700- 021 تماس بگیرید و با کارشناسان کایت در مورد تور مورد نظر خود مشورت کنید.