شفق قطبی | بهترین زمان برای سفر + تصاویر و دانستنی‌ها

شفق قطبی یکی از زیباترین پدیده‌های طبیعی است. مجموعه‌ای از نورهای خوش‌رنگ که به زیبایی در آسمان شب می‌درخشد و هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. شفق قطبی را نمی‌توانید در هر جایی ببینید. این پدیده معمولا در نزدیکی قطب‌های شمال و جنوب دیده می‎شود و در زمان‌هایی خاصی اتفاق می‌افتد. برای تماشای این پدیده شگفت‌انگیز باید سفر کنید و خود را به نزدیکی یکی از قطب‌های کره‌ زمین برسانید.  در این مقاله  به معرفی شفق قطبی می‌پردازیم و اطلاعاتی در مورد مکان‌ها و بهترین زمان بازدید از آن در اختیارتان قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.

همچنین می‌توانید برای مشاهده اطلاعات و قیمت تور قطب شمال به صفحه "تور قطب شمال" در سایت ما مراجعه کنید.

شفق قطبی چیست؟

شفق قطبی (Aurora)، یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعت است که در نزدیکی دو قطب کره زمین رخ می‌دهد. پدیده‌ای تماشایی که مجموعه‌ای از رنگ‌های سبز، آبی، بنفش، صورتی و ... را در آسمان سیاه شب به نمایش می‌گذارد و مناظری خیره‌کننده و رویایی را به تصویر می‌کشد. این نورها ثابت نیستند! گاهی اوقات  کم رنگ و محو می‌شوند و در برخی مواقع چنان شدید هستند که می‌توانند محیط اطراف خود را کاملا روشن کنند. رنگ و شکل نورها نیز دائما در حال تغییر است. زمانی به شکل نوارهای رنگی در کنار هم دیده می‌شوند و در برخی موارد به شکل ابرهای تکه‌تکه به چشم می‌آیند و شکل‌های دیگری نیز به خود می‌گیرند. 

شفق قطبی مختص کره زمین نیست، بلکه در دیگر سیاره‌ها نیز اتفاق می‌افتد. دلیل این اتفاق زیبا، الکترون‌ها و پروتون‌هایی هستند که از خورشید جدا می‌شوند. این الکترون‌ها به دلیل وجود میدان مغناطیسی در دو قطب کره زمین، به سمت آن کشیده شده و در برخورد با ذرات گاز موجود در اتمسفر زمین،  مانند اکسیژن و نیتروژن، نورهای رنگی زیبایی را تولید می‌کنند. دلیل رنگارنگ بودن شفق قطبی، همین مولکول‌های گازی هستند. علاوه بر این، ارتفاع واکنش انجام شده نیز در اختلاف رنگ تاثیرگذار است. رنگ‌های سرد مانند آبی یا سبز در ارتفاعات پایین‌تر و رنگ‌های گرم مانند قرمز، در ارتفاعات بالاتر اتفاق می‌افتند.

بهترین مکان‌ها برای تماشای شفق قطبی

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، شفق قطبی در مکان‌های خاصی از کره زمین مشاهده می‌شود و اغلب در عرض جغرافیایی و در نزدیکی دو قطب شمالی و جنوبی اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگر قصد تماشای این پدیده را دارید، باید به یکی از شهرهای زیر سفر کنید.

فربنکس (Fairbanks) در آلاسکا: فربنکس یکی از شهرهای ایالت آلاسکای آمریکاست که در مرکز آن قرار دارد. این شهر دقیقا در زیر بیضی شفق قطبی واقع شده است. از این رو، یکی از بهترین نقاط دنیا برای تماشای این پدیده محسوب می‌شود. بیضی شفق قطبی ناحیه‌ای حلقه‌ای شکل است که در بالای قطب ژئومغناطیسی شمال کره زمین قرار دارد. ناحیه‌ای که شفق قطبی بیشترین تمرکز را در آن دارد. بهترین زمان برای تماشای شفق قطبی در فربنکس، اواخر اوت تا اواخر آوریل می‎باشد. انکوریج (Anchorage)، شهر دیگری در جنوب آلاسکاست که فرصت تماشای این پدیده را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

یلونایف (Yellowknife) در کانادا: یلونایف شهری بزرگ در شمال غرب کاناداست. این شهر در وسط منطقه بیضی‌شکل شفق قطبی واقع شده و شگفت‌انگیزترین مناظر را از این پدیده به نمایش می‌گذارد. بهترین زمان برای تماشای شفق قطبی در یلونایف، ماه ژانویه تا مارس می‌باشد.  استان آلبرتا (Alberta)، بریتیش کلمبیا (British Columbia)، منطقه یوکان (Yukon) در شمال غرب و شهر چرچیل (Churchill) در خلیج هادسون، از دیگر مناطق کانادا هستند که شرایط تماشای شفق قطبی را فراهم می‌کنند.

ترومسو (Tromso) در نروژ: شهر ترومسو در بالای مدار قطب شمالی واقع شده و یکی از بهترین مکان‌ها برای تماشای شفق قطبی می‌باشد. از مهم‏ترین ویژگی‌های این شهر، شب‌های بسیار بلند آن در پاییز و زمستان است. تاریک‌ بودن طولانی مدت هوا فرصت تماشای شفق قطبی را افزایش می‌دهد و زمان بیشتری را برای دیدن این پدیده شگفت‌انگیز ایجاد می‌کند. علاوه بر ترومسو می‎توانید در سوالبارد (Svalbard)، آلتا (Alta) و فینمارک (Finnmark) نیز این پدیده زیبا را تماشا کنید. اواخر سپتامبر تا اواخر مارس بهترین زمان برای تماشای شفق قطبی در این مناطق است.

ریکیاویک (Reykjavik) در ایسلند: ریکیاویک بزرگ‌ترین شهر ایسلند و پایتخت این کشور است. در این شهر می‌توانید تصاویر بسیار زیبایی از نورهای آسمانی رنگارنگ را در کنار مناظری زیبا ببینید و لذت ببرید. بهترین زمان برای تماشای پدیده شفق قطبی در ایسلند، ماه نوامبر تا فوریه می‌باشد. پارک ملی واتناجوکول (Vatnajokul National Park) و پارک ملی ذینگولیر (Thingvellir National Park) از دیگر مناطق ایسلند هستند که این پدیده زیبا را به تصویر می‌کشند.

لاپلند (Lapland) در فنلاند: لاپلند شمالی‌ترین منطقه فنلاند است که با سه کشور سوئد، نروژ و روسیه، هم‌مرز می‏باشد. این منطقه یکی از بهترین مکان‌ها برای تماشای شفق‌های شمالی است. شفق‌های قطبی لاپلند تقریبا در 200 شب سال قابل رویت هستند، اما بهترین زمان برای سفر به این منطقه، اواخر آگوست تا آوریل می‌باشد. تفریحگاه قطبی کاکسلاتانن (Kakslauttanen)  واقع در روستای ساریسلکا (Saariselka)، دو روستای نلیم (Nellim)  و ایوالو (Ivalo) در شهر ایناری و روستاهای لوستو (Luosto) و اوتسووکی (Utsjoki)، از دیگر مکان‌های فنلاند هستند که فرصت تماشای شفق را در اختیارتان قرار می‌دهند.

شبه جزیره کولا (Kola) در روسیه: کولا در شمال شرق روسیه قرار دارد. این منطقه در محدوده‌ی مدار قطب شمال واقع شده و بیش از 24 ساعت در تاریکی مطلق فرو می‌رود. در این‌جا خبری از سرما و یخبندان‌های روسیه نیست. کولا آب‌وهوایی معتدل دارد و یکی از بهترین مناطق برای تماشای شفق قطبی است. می‌توانید شفق‌های قطبی را از اواخر اوت تا ماه آوریل در این منطقه تماشا کنید، اما بهتراست فصل زمستان را برای این کار انتخاب نمایید. شهر مورمانسک (Murmansk) واقع در بخش شمال غربی جزیره کولا یکی از بهترین انتخاب‌ها برای دیدن شفق قطبی است. علاوه بر این، این پدیده زیبا را می‌توانید در شهر  سورودوینسک (Severodvinsk)، مجمع‌الجزایر نوایا زملیا (Novaya Zemlya)، شهر بندری ناریان مار (Naryan-Mar)، سالخارد (Salekhard) و جزیره‌ی دیکسون (Dikson) نیز مشاهده نمایید.

یوکاسیروی (Jukkasjärvi) در سوئد:  دهکده یوکاسیروی در بخش شمالی سوئد، مکان دیگری است که در آن می‌توانید به تماشای شفق قطبی بنشینید. بهتر است از دسامبر تا مارس به این منطقه سفر کنید تا شفق‌های زیبا را در تاریک‌ترین ماه‎های سال به خوبی ببینید. از دیگر مکان‌های این کشور برای مشاهده شفق‌های قطبی می‌توان به پارک ملی آبیسکو (Abisko National Park) در استان نوربوتن سوئد، دره تورن (Torne Valley)، منطقه پورجوس (Porjus)، شهر کوچک لاپونیا (Laponia)، شهر جوکموک (Jokkmokk) و لولیا (Lulea)  اشاره کرد. 

اورکنی (Orkney) در اسکاتلند: برای تماشای شفق قطبی در اسکاتلند باید به جزایر اورکنی یا جزایر شتلند (Shetland) بروید. این جزایر در سواحل دورافتاده‌ای در شمال اسکاتلند واقع شده و بهترین مکان برای تماشای نورهای طبیعی هستند. بهترین فصل برای تماشای شفق‌های این منطقه، پاییز و زمستان می‌باشد. اگر مایل باشید می‌توانید شفق قطبی را در شبه جزیره دانت‌هد (Dunnet Head)، شهر بندری ابردین (Aberdeen)،  جزیره اسکای (Skye) و شهر هایلند شمالی  (Northern Highlands) نیز ببینید.

کانگرلسواک (Kangerlussuaq) در گرینلند: گرینلند بزرگ‌ترین جزیره جهان است که بین دو اقیانوس اطلس و منجمد شمالی قرار دارد. از سپتامبر تا انتهای مارس می‌توانید شفق‌های قطبی را در این منطقه تماشا نموده و از دیدن آن لذت ببرید. کانگرلسواک، شهر کوچکی است که در امتداد مدار قطب شمالی قرار دارد. این شهر در 300 روز سال هوایی صاف دارد. به همین دلیل بهترین منطقه برای تماشای شفق قطبی محسوب می‌شود. دشت‌های کالالیت نانِت (Kalaallit Nunaat) و شهرهای نوک (Nuuk)، آماسالیک (Ammasalik) و کانگرلاشواک (Kangerlussuaq)، از دیگر مناطق گرینلند هستند که شفق قطبی را به تصویر می‌کشند.

سادیارو (Saadjärv) در استونی: مناطق مختلفی در استونی وجود دارند که چشم‌اندازهای زیبایی از شفق قطبی را به نمایش می‌گذارند، اما سادیارو محبوب‌ترین آن‌هاست. شهر سادیارو بیشترین شفق قطبی استونی را در فصل زمستان دارد. علاوه بر این، این شهر جاذبه‌های طبیعی و تفریحات متنوع دیگری نیز دارد که  گردشگران را به سمت خود جذب می‌کند. زمانی که نمی‌توانید شفق قطبی را در آسمان ببینید، این فرصت را دارید که از تفریحات دیگر این منطقه بازدید کنید و از روزهای سفر خود نهایت استفاده را داشته باشید.  

آپر پنینسولا (Upper Peninsula) در میشیگان: اگر شفق قطبی را در فصل‌های بهار، تابستان و پاییز می‌خواهید، آپر پنینسولا بهترین منطقه برای تماشای این پدیده است. در این‌جا می‌توانید کهکشان راه شیری را نیز در آسمان مشاهده کنید و از تماشای شهاب‌سنگ‌ها لذت ببرید.

جزایر فارو (The Faroe Islands) در دانمارک: فارو شامل 18 جزیره است. می‌توانید از این جزایر بازدید نمایید و ضمن استفاده از تفریحات و جاذبه‌های متنوع آن، پدیده شگفت‌انگیز شفق قطبی را نیز به تماشا بنشینید. شفق قطبی در این جزایر از ماه اکتبر آغاز می‌شود. 

بهترین زمان برای سفر

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، شفق قطبی در اغلب مناطق از اواخر اوت آغاز شده و تا آوریل ادامه دارد. در واقع شما از اواخر تابستان فرصت تماشای شفق قطبی را دارید، اما بهتر است پاییز یا زمستان را برای سفر انتخاب نمایید. طولانی‌ بودن شب‌ها در فصل‌های سرد سال فرصت بیشتری برای تماشای شفق قطبی در اختیارتان قرار می‌دهد. می‌توانید به تماشای آسمان صاف و تاریک بنشیند و رقص نورهای رنگی را در آن مشاهده نمایید.

برای دیدن بهتر تصاویر، توصیه می‌شود از شهر خارج شوید و به ارتفاعات بروید. تا جایی که می‌توانید از آلودگی‏‎های نوری فاصله بگیرید و به تاریکی مطلق پناه ببرید. حتی گفته می‌شود بهتر است نور گوشی یا چراغ قوه را نیز محدود کنید و چشمان خود را به تاریکی عادت دهید. چند ساعت پس از غروب آفتاب به آسمان خیره شوید و منتظر تماشای شفق قطبی بمانید. نیاز نیز جهت خاصی را در نظر بگیرید. این پدیده در صورت ظهور در تمام آسمان قابل مشاهده است.

دانستنی‌های جالب در مورد شفق قطبی

• همان‌طور که در پیش‌تر گفتیم، الکترون‌ها و پروتون‌های جدا شده از سطح خورشید به سمت میدان مغناطیسی زمین کشیده شده و در ترکیب با اکسیژن و نیتروژن موجود در فضا، با طول موج‎های مختلف پخش می‌شوند و نورهای رنگارنگی را تولید می‎کنند. نکته جالب در این مورد این است که هر رنگ متعلق به یک یون می‎باشد. در واقع شما با توجه به رنگ شفق می‌توانید یون‌های موجود در هوا را تشخیص دهید. اکسیژن اغلب رنگ‌های سبز را تولید می‎کند و نیتروژن بیشتر به زرد و قرمز تمایل دارد.
• شفق‌های قطبی به اندازه‌ای پرنور هستند که از فضا نیز قابل مشاهده می‌باشند. حتی اگر در سیاره دیگری حضور داشته باشید، می‌توانید شفق قطبی تشکیل شده در زمین را مشاهده نمایید.
• شفق قطبی تنها مختص زمین نیست و در سیاره‌های دیگر نیز رخ می‌دهد. شفق‌هایی که در مشتری، زحل، اورانوس و نپتون مشاهده شده‌اند، از زمین بسیار قدرتمندتر هستند. این مسئله به دلیل میدان مغناطیسی قوی‌تر آن‌هاست.  
• نکته دیگر در مورد شفق‌های قطبی، صدادار بودن آن‌هاست. افرادی که به تماشای این نورهای رنگی رفته‌اند­، گفته‌اند که در زمان روشنایی کامل این پدیده، صداهایی را شنیده‌اند. در مورد این صدا فرضیه‌های مختلفی وجود دارد. برخی افراد منبع این صداها را باردار شدن ذرات شفق می‌دانند که در برخورد با تابش اشعه‌های خورشیدی به سرعت تخلیه شده و صداهایی را ایجاد می‌کنند. فرضیه دیگر مربوط به نوک برگ درختان می‌باشد که مکانی مناسب برای تخلیه بارهای الکتریکی است.
• جالب است بدانید که در زمان‌های قدیم، شفق قطبی را پدیده‌ای غیرعادی دانسته و آن را یک نشانه شوم می‎پنداشتند. یونانیان باستان نورهای ایجاد شده در آسمان را روح‌های سرگردانی می‌دانستند که با یک چراغ در آسمان شب پدیدار می‌شوند. آن‌ها از این نور وحشت داشتند و تا زمانی که آن را در آسمان می‌دیدند، از خانه خارج نمی‌شدند.  
• افسانه‌ها و باورهای عجیب دیگری نیز در مورد شفق قطبی وجود دارد. مردم ایسلند بر این باور بودند که شفق قطبی درد زایمان را کاهش می‌‎دهد. مردم اروپا نور قرمز شفق را بیانگر جنگ و خونریزی در آینده می‌دانستند و از آن وحشت داشتند. مردم چین و ژاپن هنوز بر این اعتقادند که کودکی که در زیر شفق متولد می‌شود، خوش‌تیپ و خوش‌شانس است. اعتقادات دیگری نیز در مورد شفق قطبی وجود داشته است که به مرور زمان و با گسترش علم، در اغلب موارد از بین رفته یا حد افسانه باقی مانده است.

در این مقاله به معرفی شفق قطبی پرداخته و اطلاعاتی در مورد مکان‌ها و بهترین زمان بازدید در اختیارتان قرار دادیم. همان‌طور که دیدید، شفق قطبی در فصل‌های سرد سال و در کشورهای نزدیک به قطب دیده می‌شود. برای بازدید از این نورهای زیبای طبیعی باید بار سفر ببندید و به کشورهایی چون کانادا، ایسلند، روسیه، نروژ و ... سفر کنید. البته توصیه می‌کنیم مقصد را صرفا برای تماشای شفق‌های قطبی انتخاب نکنید. زیرا شفق‌ها تا دو ساعت قبل از وقوع، قابل پیش‌بینی نیستند. علاوه بر این، تنها در شب می‌توانید این نورهای زیبا را تماشا کنید و لذت ببرید. بنابراین، مقصد خود را طوری انتخاب کنید که جاذبه‌های دیگری را نیز داشته باشید و از زمان سفر خود در دیگر ساعات روز نهایت استفاده را ببرید.