سوغات یزد | معرفی 14 سوغات محبوب یزد

یزد یکی از شهرهای مرکزی ایران است که با جاذبه‌های تاریخی و مردمان مومن و مهمان نوازش شناخته می‌شود، این شهر بخش اعظمی از بافت سنتی خود را حفظ کرده و از جمله مقاصد گردشگری در ایران به شمار می‌رود. هنگام سفر به یزد یکی از کارهای هیجان انگیزی که می‌توان انجام داد گشت و گذار در بازارهای سنتی این شهر و خرید سوغات آن است، سوغاتی که می‌توانید از آن به عنوان یادگاری از سفر به یزد برای خود یا برای هدیه به عزیزانتان استفاده کنید. در این مقاله قصد داریم سفری کوتاه به یزد داشته باشیم و تعدادی از سوغات معروف این شهر را به شما معرفی کنیم، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید. شما می‌توانید با مطالعه‌ی مطلب راهنمای سفر به یزد اطلاعات مفیدی در مورد سفر به این شهر زیبا و دیدنی به دست آورید.

سوغات یزد به 2 دسته‌ی سوغات خوراکی و صنایع دستی تقسیم می‌شود:

سوغات خوراکی یزد

در یزد خوراکی‌های بسیار خوشمزه‌ای وجود دارد که در بین آن‌ها شیرینی‌های این شهر شهرت زیادی دارند، از میان این خوراکی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. باقلوای یزدی

باقلوا قدیمی‌ترین شیرینی یزد است که از خوشمزه‌ترین شیرینی‌های ایرانی به شمار می‌رود و به همراه چای، عصرانه‌ای لذتبخش خواهد بود. مواد اولیه در تهیه‌ی باقلوا را آرد، شکر، گلاب، هل، بیکینگ پودر، زرده‌ی تخم مرغ، روغن، شیر و خاک قند تشکیل می‌دهند، با این مواد شیرینی خوشمزه‌ای تهیه کرده به اشکال مربع یا لوزی برش داده و لابلای آن را با گردو یا پسته پر می‌کنند.

2. قطاب

قطاب را همه می‌شناسید، معروف‌ترین، محبوب‌ترین و شاید لذیذترین شیرینی یزدی که قدمت آن به دوره‌ی قاجار برمی‌گردد. این شیرینی از ترکیب آرد گندم، زرده‌ی تخم مرغ و ماست یا شیر تشکیل می‌شود، این‌ها مواد لایه‌ی بیرونی هستند، قطاب یک لایه‌ی درونی هم دارد که از ترکیب پودر بادام، هل و پودر قند درست می‌شود. قطاب از شیرینی‌های معروف یزد است که به عنوان یکی از سوغات این شهر شناخته می‌شود.

3. پشمک

پشمک یکی از سوغات قدیمی یزد است که ماده‌ی اصلی در تهیه‌ی آن شکر می‌باشد، برای تولید پشمک، شکر را با آب مخلوط کرده حرارت می‌دهند تا شکر آب شده و قوام بیاید. بعد از آن اجازه می‌دهند تا شیره‌ی به دست آمده سرد شده و حالت خمیری پیدا کند. بعد این خمیر را در مخلوطی از آرد و روغن تفت داده شده قرار داده با اضافه کردن مواد مختلف، طعم‌های گوناگونی به پشمک افزوده و در نهایت با دست به آن شکل می‌دهند. پشمک‌ها انواع مختلفی دارند که از میان آن‌ها می‌توان پشمک زعفرانی، پرتقالی، توت فرنگی، وانیلی و کاکائویی را نام برد.

4. کیک یزدی

کیک یزدی نوعی شیرینی سنتی یزد است که امروزه در تمام ایران طبخ و فروخته می‌شود، اما آن کیک‌هایی که در خودِ یزد تهیه می‌شود، طعم و عطر دیگری دارند. برای تهیه‌ی کیک یزدی از موادی همچون آرد سفید، شکر، تخم مرغ، بیکینگ پودر، جوش شیرین، شیر یا ماست، هل و روغن جامد یا کره استفاده می‌شود، این شیرینی بیشتر در مراسم‌های مذهبی کاربرد دارد.

5. سوهان خانی (آردی)

سوهان یکی از سوغات خوشمزه‌ی یزد است که به 2 صورت سوهان آردی و سوهان خانی شناخته می‌شود، این سوهان به شکل گرد تهیه شده و به عنوان جایگزینی برای قند با چای یا سایر نوشیدنی‌های گرم میل می‌شود. مواد تشکیل دهنده‌ی سوهان یزدی عبارتند از: آرد گندم، شکر، روغن گیاهی خوراکی، روغن حیوانی، پودر جوانه‌ی گندم، زرده‌ی تخم مرغ، مغز پسته، زعفران و هل.

6. نان برنجی

نان برنجی در خیلی از شهرهای ایران پخته می‌شود، اما نان برنجی یزدی عطر و طعم خاصی دارد، نان برنجی از آرد برنج تازه درست می‌شود و این تازگی باعث شده این شیرینی عطری بی نظیر داشته باشد. آرد برنج، آرد قنادی، روغن، تخم مرغ، پودر قند، هل، گلاب و زعفران مواد تشکیل دهنده‌ی نان برنجی هستند، این شیرینی خوشمزه از سوغات مهم یزد محسوب می‌شود.

7. لوز

لوز نوعی شیرینی یزدی است که بخاطر برش لوزی مانندش به این نام معروف است، از این شیرینی بیشتر در عید نوروز برای پذیرایی استفاده می‌شود. لوز انواع مختلفی دارد که لوز نارگیل، لوز پسته، لوز عسل، لوز شیرازی، لوز گردو عسل، لوز بادام  و لوز بیدمشک تعدادی از آن‌ها هستند، در میان این طعم‌ها لوز بیدمشک به دلیل عطر فراوان طرفدار بسیاری دارد. موادی مانند شکر، هل، گلاب و بادام مواد اولیه‌ی شیرینی لوز را تشکیل می‌دهند، این شیرینی نیازی به پخت ندارد و وقتی مواد با هم مخلوط و آماده شد، آن را درون یخچال می‌گذارند تا خودش را بگیرد.

8. حلوا ارده‌ی اردکان

ارده محصولی است که پایه‌ی اصلی آن را کنجد تشکیل می‌دهد، با افزودن شیره یا شکر به این ارده و ورز دادن آن با دست، یک خوراکی بسیار خوش طعم و مقوی به دست می‌آید که به آن حلوا ارده می‌گویند. این خوراکی شیرین، فواید بسیاری همچون تقویت حافظه، جلوگیری از پوکی استخوان، درمان کم خونی و... دارد، شهر اردکان در استان یزد معروف‌ترین شهر ایران در تولید حلوا ارده می‌باشد.

صنایع دستی یزد

صنایع دستی یزد بیشتر شامل انواع پارچه و زیرانداز می‌شود، این صنایع دستی قدمت بسیار و ارزش فراوانی دارند و به عنوان سوغات یزد بخشی از سفر به این شهر را تشکیل می‌دهند، برخی از این صنایع دستی عبارتند از:

9. ترمه

ترمه نوعی پارچه‌ی سنتی است که از صنایع دستی ایران و یزد به شمار می‌رود، بافت این پارچه در گذشته خیلی رواج داشت ولی اکنون تنها در شهر یزد آن هم در چند کارگاه سازمان میراث فرهنگی تولید می‌شود. برخی زادگاه ترمه را کشمیر و برخی دیگر ایران را محل شروع ترمه بافی می‌دانند، اما به هر حال این هنر در دوره‌ی شاه عباس صفوی به اوج خود رسید و هنر و ظرافت ایرانیان در پیشرفت آن تاثیر بسزایی داشت. از انواع نقوش متنوع ترمه بافی می‌توان گل‌های شاه عباسی، بته جقه، شاخ گوزنی، بته خرقه، راه راه، امیری، بته بادامی و بته سروی را نام برد.

10. چادر شب

چادر شب نوعی پارچه‌ی سنتی است که در برخی از مناطق ایران بافته می‌شود، اما چادر شب یزد کیفیت بالا و شهرت بیشتری دارد. چادر شب یزدی پارچه‌ای چهار خانه از جنس ویسکوز یا پنبه است که انواع و کاربردهای مختلفی دارد. چادر شب پیچازی، چادر شب صحرایی یا بیابانی، چادر کژ (که دیگر بافته نمی‌شود) و چادر شب نباتی انواع مختلف چادر شب هستند، این هنر زیبای مردمان یزد، امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما هنوز هم به عنوان سوغات این شهر ارزش فراوانی دارد.

11. زیلو

یکی دیگر از صنایع دستی یزد زیلو است که به عنوان سوغات معروف این شهر، شهرت دارد، زیلوی میبد به ثبت جهانی رسیده اما در روستاهای اردکان نیز کارگاه‌های زیلو بافی زیادی وجود دارد. برای بافت زیلو از نخ پنبه استفاده می‌شود که به دلیل خنک بودن مناسب مناطق گرم می‌باشد. زیلوها انواع مختلف و کاربردهای گوناگونی دارند، زیلوهای آبی و سفید برای مساجد و زیارتگاه‌ها، زیلوهای نفتال که مرغوب‌ترین نوع و به رنگ‌های گلی و سبز هستند و زیلوهای آبی و گلی که ارزان‌ترین نوع زیلو هستند و برای مصارف خانگی استفاده می‌شوند.

12. شمد

شمد پارچه‌ی نازکی است که توسط دستگاه خاصی از نخ پنبه یا ابریشم ویسکوز بافته می‌شود، این پارچه از صنایع دستی یزد است و در فهرست سوغات این شهر قرار می‌گیرد. شمد معمولا طرح‌های راه راه یا چهارخانه دارد و به عنوان روانداز در فصول گرم، زیر سفره‌ای، زیرانداز مسافرتی و حتی حوله‌ی مسافرتی کاربرد دارد. شمد یزد کیفیت بسیار بالایی دارد و پس از شستشو نه رنگ‌هایش با هم ترکیب می‌شوند و نه تغییر اندازه می‌دهد.

13. دارایی بافی (ایکات)

دارایی بافی هنری قدیمی در یزد است که به بافت نوع خاصی از پارچه اطلاق می‌شود، این هنر، هنرِ نخ و رنگ و دست است. در گذشته نخ ابریشم خالص را با رنگ‌های کاملا طبیعی رنگ کرده و با دستگاهی ساده به دارایی بافی می‌پرداختند، اما امروزه نخ ابریشم مصنوعی یا ویسکوز رایون جایگزین ابریشم طبیعی شده که آن را با رنگ‌های شیمیایی رنگ آمیزی می‌کنند. قدیمی‌ها از پارچه‌ای که با این سبک بافته شده بود به عنوان روتختی یا رومیزی استفاده می‌کردند، اما دارایی بافی امروزه در تولید انواع لباس، کوله پشتی، بقچه، شال و... کاربرد دارد و به عنوان سوغات یزد بسیار محبوب است.

14. شَعربافی

شعر به موی انسان یا حیوان گفته می‌شود و "شعربافی" در اصطلاح بافندگی یعنی پارچه‌ای که با مو و ابریشم و با دستگاه بافندگی "چهاروردی" بافته می‌شود. این پارچه در شهرهای کویری مثل یزد و کاشان بیشتر بافته می‌شده است. شعربافی هنری اصیل و بسیار زیباست که امروزه رو به فراموشی می‌رود، شعربافان بسیار کمی در یزد باقی مانده‌اند و پارچه‌هایی که با این سبک بافته می‌شوند جزء سوغات گرانبهای یزد هستند. برای شعربافی نقشه‌ی خاصی وجود ندارد، طرح روی پارچه‌ها بیشتر ساده یا میله‌ای است و از آن برای لباس مردان و زنان استفاده می‌شود.

در این مقاله شما را با تعدادی از سوغات معروف یزد آشنا کردیم، در سفر به یزد می‌توانید علاوه بر لذت بردن از جاذبه‌های فراوان آن و غرق شدن در آرامش و پیشینه‌ی غنی این شهر، با خرید سوغات خوراکی خوشمزه یا صنایع دستی ارزشمندش، خاطره‌ای ماندگار برای خود و عزیزانتان خلق کنید.