کلیسای سنت استپانوس جلفا | راهنمای بازدید + دانستنیها

از تماشایی‌ترین کلیساهای تاریخی ایران که بعد از قره کلیسا، به عنوان دومین کلیسای مهم ارامنه ایران شناخته می‌شود، کلیسای سنت استپانوس یا کلیسای استفانوس مقدس است که در نزدیکی مرز ایران و آذربایجان در منطقه‌ای زیبا واقع شده است. سالیانه گردشگران بسیاری جهت تماشای تاریخ، فرهنگ و معماری بخش‌های مختلف آن سری به این مکان مقدس و استثنایی می‌زنند و یک بازدید چندساعته حیرت‌انگیز را تجربه می‌کنند. در این مقاله قصد داریم تا شما را در این مسیر همراهی کنیم:

آشنایی با کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سنت استپانوس، کلیسایی تاریخی واقع در در دل کوه بین منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان در جنوب رودخانه ارس بوده که ارمنینان یک روز از سال برای زیارت و بجاآوردن مراسم و مناسک خاص خود به این کلیسا می‌آیند.

سنت استپانوس از حواریون حضرت مسیح و اولین مبلغان مسیحیت بود که در 26 دسامبر سال 36 میلادی در اورشلیم به جرم کفر در دادگاه شرعی یهود، محاکمه و پس از سخرانی در باب مذمت سردمداران یهود، سنگسار شد و صحنه‌اش بر دیوار جنوبی کلیسا حکاکی شده است.
این اثر از تاریخ 15 اسفندماه 1341 با شماره 429 در فهرست آثار ملی ایران و در سال 1386 در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

معماری کلیسای سن استپانوس

کلیسای سنت استپانوس بنایی است استوانه‌ای شکل با گنبدی مخروطی بر فراز آن همراه با حصاری سنگی با هفت برج نگهبانی همچون دژهای مستحکم دوران ساسانی که در دل کوه‌ها و محوطه‌ای سرسبز و تماشایی از سنگ‌های صورتی، سرخ و سفید با ابعاد 1585 در 2237 ساخته شده است.
این کلیسا که با تلفیقی از معماری اورارتویی، اشکانی و رومی ساخته شده دارای دو ورودی است: ورودی غربی که در بالای آن بر روی 4 ستون، بالکن سرودخوانی گروه کُر کلیسا وجود دارد و ورودی جنوبی که در قسمت بیرونی‌اش، برج ناقوس دیده می‌شود.

ورودی صحن کلیسا

دری منبت‌کاری‌شده و زیبا متعلق به دوران قاجار با کتیبه‌ای از عباس میرزا به خط فارسی همراه با ترجمه ارمنی‌اش، ورودی صحن کلیسای سنت استپانوس را تشکیل می‌دهد. این کتیبه به خط نستعلیق روی سنگ آهکی سرخ‌رنگ از نوع سنگ‌های نگاشته شده است.

بخش‌های مختلف کلیسای سنت استپانوس

از بخش‌های متعدد کلیسای سنت استپانوس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.گنبد 16 ضلعی

گنبد 16 ضلعی تزئین‌شده با طرح‌های هندسی و اسلیمی، شما را در بدو ورود حیرت‌زده می‌کند. در میان این اضلاع ساخته‌شده با ترکیب سه نیم‌ستون، به صورت یک در میان پنجره‌ای رو به داخل گنبد و صحن کلیسا باز می‌شود.

2. صحن اصلی کلیسا

صحن اصلی کلیسای سنت استپانوس به شکل صلیب و در ابعاد 21 و 16 متری در سه بخش ساخته شده است:

1. ایوان ساخته‌شده بر روی دو ستون و دو نیم‌ستون
2. نمازخانه واقع در پشت ایوان و زیر گنبد اصلی
3. محراب واقع در شرق نمازخانه در موقعیت 96 سانتی‌متری بالاتر از کف بنا
از ویژگی‌های ظاهری صحن کلیسای سنت استپانوس می‌شود از موارد زیر یاد کرد:

1. سه نمازگاه سنگی انفرادی مزین به حجاری دوران قاجار در صحن
2. مرمری بودن سنگ پایین محراب با خودنمایی هفت طاق‌نمای جناعی دو طبقه در بالای آن
3. وجود نقاشی و مقرنس‌کاری و طرح‌های زیبای اسلیمی گل و بوته در همه‌جای صحن

3. برج ناقوس

این برج ناقوس در بخش جنوبی کلیسا روی 4 ستون سنگ سرخ در دو طبقه روی 8 ستون کوچکتر منشوری واقع شده و گنبد هرمی‌شکلی بر روی آن‌ها استوار شده است. طاق‌های بین 4 ستون برج با نقوش برجسته فرشته، صلیب، ترنج، ستاره و گل هشت‌پر و دیوار ضلع شمالی آن با تصاویری برجسته از مریم مقدس و عیسی مسیح مزین شده‌اند. در این برج، مقبره تعدادی از افراد سرشناس و بزرگان آیین مسیحیت نیز به چشم می‌خورد.

4. اجاق دانیال

تالاری با ابعاد 6 و 20 متری چسبیده به دیوار شمالی معروف به اجاق دانیال، از سه قسمت زیر تشکیل شده است:

1. اجاق دانیال (از قدیسین قرن پنجم میلادی) جداشده از تالار
2. تالار اجتماعات در میانه تالار
3. محل غسل تعمید در انهای شرقی تالار

5. مدرسه مذهبی کلیسای سنت استپانوس

مدرسه مذهبی یا دیری 900 ساله در کنار کلیسا و بخش غربی آن وجود داشته که چهار طرفش، ساختمان‌هایی برای استراحت زائران (طبقه دوم) و اصطبلی برای چهارپایان (طبقه اول) تعبیه شده است.
این مدرسه مذهبی امروزه به یک موزه بدل شده و در آن آثاری همچون سفالینه‌های مکشوفه دره شام، چوپان، دیر استپانوس، سنگ قبور منقش، انجیل‌های خطی و چاپی باارزش، 15 سند متعلق به دیر استپانوس و... به نمایش درآمده است.

امکانات و راه دسترسی به کلیسای سنت استپانوس

از امکانات تفریحی کلیسای سنت استپانوس می‌توان به فروشگاه صنایع دستی محلی‌های جلفا، صندوق نذورات، سرویس بهداشتی و پارکینگ اشاره کرد.
کلیسای سنت استاپنوس در فاصله 15 کیلومتری شمال غرب جلفا واقع در آذربایجان شرقی قرار دارد و برای رسیدن به آن باید وارد جاده شماره 12 (بازرگان – بیله‌سوار) شده و با کمک تابلوهای راهنما، خروجی کلیسا را پیدا کنید. بعد از رسیدن به خروجی و پارکینگ، تا رسیدن به درب ورودی کلسا، چند دقیقه‌ای پیاده‌روی لازم است.

ساعت و هزینه بازدید از کلیسای سنت استپانوس

شما علاقمندان می‌توانید هر روز از ساعات 8 صبح تا 6:30 غروب در شش‌ماهه اول سال و از ساعات 8 صبح تا 5 بعدازظهر در شش‌ماهه دوم سال با پرداخت هزینه‌ ورودی 2500 تومانی از کلیسای سنت استپانوس بازدید کنید.

دیدنی های اطراف کلیسای سنت استپانوس

از دیدنی‌های اطراف کلیسای سنت استپانوس می‌توان به قره کلیسا، کلیسای زور زور، کلیسای چوپان، کلیسای چوپان و آبشار آسیاب خرابه که به ترتیب در فواصل 120، 147، 11.4 و 69 کیلومتری از این کلیسا قرار دارند، اشاره کرد. همچنین کلیسای گودرک مقدس در پشت ارتفاعات کلیسای سنت استپانوس واقع شده است.

در این مقاله از مجله گردشگری کایت ما شما را با نکات جذاب و خواندنی از کلیسای سنت استپانوس، تاریخچه، معماری و بخش‌های مختلف آن آشنا کردیم. اگر قصد سفر به جلفا را دارید، می‌توانید با شماره تلفن 02175097700 تماس بگیرید تا کارشناسان کایت شما را درخصوص ثبت نام در تور جلفا راهنمایی کنند.