قنات وزوان اصفهان | راهنمای بازدید از قنات وزوان، آدرس و تصاویر

در کشورهای کم آبی مثل ایران، از دیرباز برای مقابله با مشکل کمبود آب، از راه حل‌های بسیاری استفاده می‌کردند که حفر قنات یکی از آن‌هاست. در ایران بیش از 30 هزار قنات کوچک و بزرگ وجود دارد که هر کدام ساختاری جذاب و سازوکاری پیچیده دارند. در این مقاله قصد داریم به استان اصفهان سفر کرده و با قناتی قدیمی به نام قنات وزوان آشنا شویم، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید. شما می‌توانید با مطالعه‌ی مطلب قنات مون اردستان با این قنات دیدنی آشنا شوید.

قنات وزوان اصفهان

قنات وزوان یکی از قنات‌های قدیمی ایران است که در شمال شهر وزوان در نزدیکی شاهین شهر استان اصفهان قرار دارد. این قنات ویژگی‌های جذابی دارد که باعث شده در 28 دی ماه سال 1379 در فهرست آثار ملی و در سال 2016 در میراث جهانی یونسکو به ثبت برسد. به اعتقاد یکی از متخصصین قنات، قنات وزوان اولین قنات در جهان است که با کم‌ترین نقص احداث شده، این ویژگی در کنار تنورهای آبی، سد و چاه‌های قنات، باعث شده که قنات وزوان از جذاب‌ترین جاهای دیدنی استان اصفهان محسوب شود. در نزدیکی قنات وزوان جاذبه‌های بسیاری همچون مجموعه‌ی گردشگری شاهین شهر، کاروانسرای شیخ علی خان زنگنه، قلعه‌ی مورچه خورت، حمام گرده‌ی میمه و قنات مزدآباد وجود دارد که بازدید از آن‌ها جذابیت سفر به این منطقه را چندین برابر خواهد کرد.

تاریخچه‌ی قنات وزوان

در مورد قدمت قنات وزوان دو روایت مختلف وجود دارد، باستان شناسان این قنات را متعلق به دوره‌ی ساسانی می‌دانند یعنی چیزی حدود 1700 سال پیش، اما مردم محلی اعتقاد دارند قدمت قنات وزوان به 2500 تا 3000 سال قبل برمی‌گردد. این قنات برای حل مشکل کم آبی منطقه حفر شده و از قدیم مردم شهر صاحب آن بوده‌اند، هنوز هم این قنات به تمام مردم این منطقه تعلق دارد. امروزه به دلیل کم توجهی مسئولان بخش‌های زیادی از قنات وزوان از بین رفته یا به خاطر آلودگی قابل استفاده نیست، قناتی که هزاران سال قدمت دارد و سال‌های طولانی دلیل حیات و آبادانی شهر وزوان بوده است.

نامگذاری قنات وزوان

نام قنات وزوان از شهری که در آن قرار دارد یعنی شهر وزوان گرفته شده، وزوان در کتب قدیمی به معنای محل آب و چشمه است و در لغت نامه‌ی دهخدا با معنی وزیدن باد آورده شده است. قنات وزوان نام‌های دیگری هم دارد که از میان آن‌ها می‌توان به قنات پاقلعه، قنات بزرگ و قنات سروارچه اشاره کرد.

ویژگی‌های قنات وزوان

قنات وزوان قناتی است که در لایه‌ای رسوبی سنگی قرار گرفته، این منطقه حالتی شیبدار دارد که باعث جاری شدن آب در شاخه‌های قنات می‌شود. طول قنات وزوان در گذشته حدود 36 هزار متر بوده است، اما به مرور زمان از این طول کاسته شده به طوری که امروزه تنها 1800 متر از آن باقی مانده است. این قنات یک شاخه‌ی اصلی و 2 شاخه‌ی فرعی داشته که اکنون تنها یک شاخه از این 3 شاخه موجود است، قنات وزوان 64 میله چاه دارد و عمق مادرچاه آن (بزرگ‌ترین چاه قنات) به 18 متر می‌رسد. قنات وزوان در زمان‌های مختلف آبدهی متفاوتی دارد، میزان آبدهی این قنات بین 23 تا 50 لیتر بر ثانیه است، اما در اوقاتی که آب زیادی در آن جمع شده باشد، به 100 لیتر در ثانیه هم می‌رسد.

معماری قنات وزوان

قنات وزوان معماری بسیار پیچیده‌ای دارد و از شاهکارهای مهندسی در حفر قنات به شمار می‌رود، این قنات از بخش‌های مختلفی همچون دهانه یا مظهر قنات، مادرچاه، تنور آبی، سد و... تشکیل شده که هر کدام در امر تامین آب مردم منطقه، کار خاصی را انجام می‌دهند. شیوه‌ی کار قنات وزوان به این صورت است که قطر یکی از چاه‌های قنات را که حدود 600 متر با مادرچاه فاصله دارد تا نزدیک به 3 متر گشاد کرده و پشت آن دیواری از ملات ساروج (ترکیب آهک، آب و خاک رس) ساخته‌اند که درواقع شبیه سد عمل می‌کند، این دیوار 3 متر طول، 1 متر عرض و ارتفاعی به اندازه‌ی عمق چاه دارد. روی این دیوار به فاصله‌ی 1 متر به 1 متر، سوراخ‌هایی به قطر 30 سانتیمتر ایجاد کرده‌اند، تعداد این سوراخ‌ها 7 تاست. در ابتدای آذر ماه هر سال، دهانه‌ی این 7 سوراخ را با سیمان می‌پوشانند، در اثر این کار، آب زیادی از طریق 2 تنور آبی (که در اصطلاح محلی به آن کِر می‌گویند) به داخل مخازن بزرگی که به دست متخصصان آن زمان ساخته شده هدایت و در پشت سد جمع می‌شود، به طوری که ارتفاع آب تا 1 متر بالاتر از نزدیک‌ترین سوراخ به سطح می‌رسد. پس از چند ماه و در پایان فروردین ماه از سوراخ اول شروع کرده و یکی یکی دهانه‌ی سوراخ‌ها را هر 10 روز یک بار، باز می‌کنند. این کار تا اوایل تابستان طول می‌کشد، وقتی دهانه‌ی هر 7 سوراخ باز شد، دهانه‌ی کوره‌ی قنات را باز می‌کنند، آب ذخیره شده کم کم در اثر جاذبه‌ی زمین حرکت کرده و وارد چرخه‌ی مصرف آب می‌شود تا در کشاورزی و... مورد استفاده قرار بگیرد.

آب و هوا و بهترین زمان سفر به قنات وزوان

قنات وزوان در منطقه‌ای خشک قرار دارد، جایی که تابستان‌هایش بسیار گرم و زمستان‌هایش سرد است. بهترین زمان سفر به قنات وزوان از نظر آب و هوا، فصل‌های بهار و پاییز است، در این فصل‌ها هوا خنک بوده و خبری از گرما یا سرمای شدید نیست. اما در فصل بهار طبیعت منطقه نیز بسیار دیدنی می‌شود، درختان سرسبزو باطراوت شده و جلوه‌ی زیبایی به شهر می‌دهند.

چگونگی دسترسی به قنات وزوان

برای رسیدن به قنات وزوان باید ابتدا خود را به شهر وزوان برسانید، می‌توانید با قطار یا هواپیما به اصفهان رفته و با اتوبوس یا خودروی دربستی به وزوان بروید، اما بهترین روش برای رفتن به وزوان، استفاده از خودروی شخصی است، فاصله‌ی تهران تا وزوان حدود 350 کیلومتر می‌باشد. شما باید وارد جاده‌ی اصفهان شده از خروجی شاهین شهر خارج شوید، پس از عبور از میمه و مورچه خورت به شهر وزوان خواهید رسید. وزوان شهر کوچکی است، سراغ قنات این شهر را از هرکسی که بگیرید شما را راهنمایی خواهد کرد. در مطلب قنات مزدآباد اصفهان این قنات دیدنی را به طور کامل معرفی کرده‌ایم.

آدرس: استان اصفهان، شاهین شهر، بخش میمه، شهر وزوان، قنات وزوان

نکات مهم بازدید از قنات وزوان

خوب است که در هنگام بازدید از قنات وزوان به نکات زیر دقت کنید:

• برای بازدید از قنات وزوان ساعتی را انتخاب کنید که به گرمای ظهر و تاریکی نزدیک نباشد، تا بیشترین لذت را از این بازدید ببرید
• برای رفتن به قنات وزوان لباس مناسب و کفش راحت داشته باشید
• آب خنک و خوراکی همراه خود ببرید
• اگر می‌خواهید تمام قسمت‌های قنات را ببینید و علاوه بر لذت بردن، اطلاعات بیشتری از هر قسمت به دست آورید، بهتر است حتما با یک فرد راهنما به بازدید از قنات وزوان بروید
• ممکن است حرکات شدید یا صدای بلند، باعث ریزش بعضی از دیواره‌های قنات شود، با احتیاط از قنات بازدید نمایید
• عینک و کلاه آفتابی، کرم ضد آفتاب و چراغ قوه، وسایلی هستند که بهتر است در هنگام بازدید از قنات وزوان به همراه داشته باشید

در این مقاله شما را با قنات وزوان در استان اصفهان آشنا کرده در مورد معماری و بخش‌های مختلف آن صحبت نمودیم و شرایط بازدید از این کاریز دیدنی را بیان کردیم. قنات وزوان یکی از قدیمی‌ترین کاریزهای دنیاست که از معماری و ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده و بازدید از آن بی شک تجربه‌ای جذاب در زندگی هر فردی خواهد بود.