فرق مرداب و تالاب در چیست ؟ تفاوتهای تالاب و مرداب

در رابطه با مفاهیم و واژگان مختلف در علوم گوناگون، گاهی‌اوقات ارتباط معنایی بسیار نزدیکی وجود دارد. علوم جغرافیا نیز در این بین مستثنا نیست. اگر از علاقمندان به گردشگری و سفر باشید، حتماً نام‌های تالاب تماشایی انزلی، مرداب زیبای هسل، تالاب چشم‌نواز گندمان و... را شنیده‌اید. شاید برایتان سوال پیش‌آمده باشد که فرق مرداب و تالاب در چیست؟ در این مقاله قصد داریم تا شما را با توضیحات کاملی درباره مفاهیم مرداب، تالاب و باتلاق (تالاب جنگلی) آشنا کنیم:

تالاب چیست؟

یک تالاب، بخشی از خشکی است که پایین‌ترین از سطح دریا واقع شده و با آب به طور فصلی یا دائمی پر می‌شود و دربردارنده خاک‌های هیدروژنی و پوشش گیاهی آبی است. مرداب‌ها، باتلاق‌ها (تالاب‌های جنگلی)، خلاش‌ها و پوداب‌ها از انواع معمول تالاب محسوب می‌شوند. یک تالاب می‌تواند در بازه‌های زمانی مختلف، خشک شود، اما به طور کلی سطح آب آن در حدی هست که پوشش گیاهی آبی بتوانند در میان آن پرورش پیدا کنند.

پوشش گیاهی و جانوری که در این شرایط رشد می‌کنند و خودشان را با محیط اطراف وفق می‌دهند، با همتایان‌شان در محیط‌های خشکی آبی (همچون دریاچه‌ها و رودخانه‌ها) تفاوت دارند. بسته به نوع تالاب، محوطه آن می‌تواند با چمنزار، بوته‌زار و خزه‌زار پوشانده شود. در برخی‌ تالاب‌ها هیچ پوشش گیاهی دیده نمی‌شود و صرفاً خاک ارگانیک در آن رشد می‌کند. 

تالاب‌ها، بین خشکی و آب، دو منطقه کاملاً متفاوت ایجاد می‌کنند، و در بین یکی از متنوع‌ترین و پویاترین اکوسیستم‌های جهان به لحاظ زیست‌شناختی قرار می‌گیرند. در برخی مناطق می‌توان انبوهی از مرداب‌ها، باتلاق‌ها، پوداب‌ها و خلاش‌ها را در کنار هم مشاهده کرد. این سکونتگاه‌ها موقعیتی بسیار مناسب و ایده‌آل برای طیف گوناگونی از حیوانات و گیاهان، همچون ارکیده‌های نایاب و بی‌مهره‌گان، و انواع گونه‌های دوزیستان می‌باشند. تالاب‌ها موجب کاهش سیلاب‌ها شده و به عنوان فیلترهای طبیعی در راستای کنترل آلودگی و بازسازی آب‌های زیرزمینی فعالیت می‌کنند.

برای مطالعه توضیحات جامع و کامل مرداب زیبا و تماشایی هسل می‌توانید نگاهی به مقاله «همه چیز درباره مرداب هسل» بیندازید.

توجه داشته باشید که آبگیرهای بهاری، تالاب‌های کوچک و موقتی هستند که معمولاً در طول فصل بهار یا پاییز پر می‌شوند و در تابستان خشک می‌شوند. یکی از ویژگی‌های اصلی‌شان این است که ماهی در آن‌ها کم پیدا می‌شوند و سکونتگاه‌ مناسبی برای دوزیستان و بی‌مهره‌گانی همچون میگوهای کوچک هستند، چون دیگر طعمه و خوراک ماهیان نمی‌شوند.

مرداب چیست؟

یک مرداب، تالابی است که سطح آن با گیاهان علفی همچون چمنزارها، نیزارها و جگن‌ها پوشانده شده است. در نزدیکی محوطه مرداب، معمولاً بوته‌زارهایی به عنوان حدفاصل با زمین خشک اطرافش، رشد می‌کنند. مرداب‌ها معمولاً در نزدیک لبه‌های رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ایجاد می‌شوند. مرداب‌ها، سکونتگاه مناسبی برای طیف گسترده‌ای از بی‌مهره‌گان آبزی هستند که بیشترشان از پوشش گیاهی مرداب تغذیه می‌کنند. بی‌مهره‌گان در کنار گونه‌های متعدد ماهی‌ها، دوزیستان (قورباغه‌ها)، خزندگان (مارها و لاکپشت‌ها)، مرغابی‌ها، پرندگان آبزی، و پستانداران آبی مانند موش‌های آبی در مرداب‌ها زندگی می‌کنند.

برای مطالعه توضیحات جامع و کامل مرداب خیره‌کننده و چشم‌نواز سراوان می‌توانید نگاهی به مقاله «همه چیز درباره مرداب سراوان؛ تجربه یک گردش حیرت‌انگیز» بیندازید.

مرداب‌ها را می‌توان محیط‌هایی بسیار پویا، مستعد وقوع سیل، خشکسالی و تغییر آب‌وهوایی هیدرولوژیکی برآمده از شرایط اقلیمی آب‌وهوایی و نیز فعالیت‌ سمورهای آبی دانست.

باتلاق (تالاب جنگلی) چیست؟

باتلاق‌ها را می‌توان تالاب‌های جنگلی دانست که توسط انواع گونه‌های درختان و طیف متعددی از خاک‌ها شناخته می‌شوند. در بیشتر باتلاق‌ها درختانی همچون سرو، صنوبر، بلوط و کاج رشد می‌کنند. باتلاق‌ها و جنگل‌هایی که در آن رشد می‌کنند، معمولاً خیلی محیط‌شان به هم شباهت پیدا می‌کند و گاهی تمایزشان از یکدیگر سخت می‌شود. بااین‌حال، باتلاق‌ها در بازه‌های زمانی طولانی‌تری در طول سال مرطوب و خیس هستند و از سطح آب عمیق‌تری برخوردارند.

باتلاق‌های مخروطی اسیدی و قلیایی در سراسر محیط‌های نزدیک دریاچه‌ها، و در جاهایی که درختان سرو و صنوبر و بلوط و کاج رشد می‌کنند دیده می‌شوند. همچنین در کنار رودخانه‌های بزرگ نیز می‌توان باتلاق‌ها را پیدا کرد.

تفاوت بین مرداب و تالاب و باتلاق (تالاب جنگلی)

برای اینکه بهتر بتوانید تفاوتهای بین مرداب و تالاب را درک کنید، بهتر است به جدول زیر نگاهی بیندازید:

در این مقاله از مجله گردشگری کایت ما شما را با دانستنی‌های مفید و کاربردی از تالاب، مرداب و باتلاق (تالاب جنگلی) و تفاوت‌های بین‌شان آشنا کردیم.