گرم‌ترین کویر ایران کجاست؟ بررسی دمای هوای کویرهای ایران

ایران کشوری چهارفصل است که در بخش‌های مختلف خود آب‌وهوایی متفاوت با پوشش‌های گیاهی گوناگون دارد. یک فصل از سال را برای سفر انتخاب کنید، در گوشه‌ای از ایران برف و بوران و در بخشی دیگر گرمای سوزان را خواهید داشت. این موضوع باعث شده است تا کشور ایران متنوع‌ترین جاذبه‌های طبیعی را داشته و از این نظر در جهان منحصربفرد است. یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی ایران که بیشتر در بخش‌های مرکزی کشور دیده می‌شود، کویر است. کویرهای ایران از جمله محبوب‌ترین کویرهای دنیا هستند که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را داشته و مورد استقبال گردشگران و کویردوستان سراسر دنیا قرار دارند. یکی از جذاب‌ترین کویرهای ایران، کویر زیبای لوت است که در کنار تمامی زیبایی‌هایی که دارد، دارای یک ویژگی منحصربفرد نیز می‌باشد. بخشی از کویر لوت نه تنها به عنوان گرم‌ترین کویر ایران بلکه به عنوان گرم‌ترین نقطه دنیا شناخته می‌شود. در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا با گرم‌ترین کویر ایران بیشتر آشنا شوید.

کویرهای ایران

به اعتقاد برخی از زمین‌شناسان، کویرها در ابتدا دریا یا دریاچه بوده‌اند که آب آن‌ها در اثر گرمای زیاد خشک شده و تنها نمک‌زار و شن‌زار از آن باقی مانده است. در واقع می‌توان کویرها را گرم‌ترین مناطق دنیا دانست که میزان بارندگی بسیار پایین و پوشش گیاهی ضعیفی دارند.
تقریبا یک سوم کشور عزیزمان ایران از کویر پوشیده شده است که بخش عمده‌ای از آن در استان‌های مرکزی کشور قرار دارد. برخی از این کویرها جزو محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری محسوب شده و سالانه طبیعت‌دوستان بسیاری را به سمت خود می‌کشاند. از جمله معروف‌ترین کویرهای ایران که مورد استقبال گردشگران ایرانی و خارجی قرار دارند می‌توان به کویر مصر، کویر ورزنه و کویر مرنجاب در اصفهان، کویر کاراکال یزد، کویر ابوزیدآباد کاشان، کویر حلوان طبس، کویر شهداد کرمان، کویر ریگان کرمان و کویر ریگ جن سمنان اشاره کرد.

آب‌وهوای کویر

به طور کلی آب‌وهوا به دو دسته آب‌وهوای مرطوب و خشک تقسیم می‌شود. آب‌وهوای مرطوب به مناطقی نسبت داده می‌شود که میزان بارش سالانه آن بیش از میزان تبخیر باشد و برای آب‌وهوای خشک عکس این قضیه صادق است. با توجه به این مسئله کویرها در دسته‌ آب‌وهوای خشک قرار می‌گیرند، زیرا میزان تبخیر در این مناطق بیش از میزان بارش سالانه آن است. در واقع اقلیم‌شناسان به نواحی که میزان بارش سالانه آن کمتر از 500 میلی‌متر باشد، مناطق خشک می‌گویند.
جالب است بدانید که در ایران تنها سه استان گلستان، گیلان و مازندران در دسته‌بندی مناطق مرطوب قرار دارند که در این سه استان هیچ کویری دیده نمی‌شود. سایر استان‌های کشور به 4 دسته نیمه‌خشک، خشک، نیمه‌بیابانی و بیابانی تقسیم می‌شوند که در هرکدام از آن‌ها مناطق کویری پراکنده‌ای دیده می‌شود.
مناطق کویری روزهایی گرم و شب‌های سرد دارند. وجود آفتاب سوزان، خصوصا در فصل تابستان، دمای روزهای کویر را تا 50 درجه بالای صفر نیز افزایش می‌دهد. در همین زمان اگر بخواهید شب را در کویر اتراق کنید، باید حتما لباس گرم به همراه داشته باشید. زیرا علی‌رغم روز بسیار گرم، شبی سرد را پشت سر خواهید گذاشت. با توجه به این‌که روزهای کویر در تابستان غیرقابل تحمل است، اغلب افرادی که قصد کویرنوردی دارند، فصل پاییز را برای این کار انتخاب می‌کنند. روزهای پاییزی کویر گرمای زیادی ندارد، اما در مقابل شب‌های سردی دارد که می‌توانید در کنار آتش به زیبایی به صبح برسانید.

بررسی دمای هوای کویرهای ایران

همان‌طور که گفتیم، آب‌وهوای استان‌های کشور به دو دسته کلی مرطوب و خشک تقسیم می‌شود. درآب‌وهوای مرطوب که سه استان شمالی کشورمان را شامل می‌شود، هیچ ناحیه کویری دیده نمی‌شود. سایر استان‌ها در دسته آب‌وهوای خشک قرار می‌گیرند که در بخش‌هایی از آن‌ها به طور پراکنده مناطق بیابانی و کویری وجود دارد که عبارتند از:

مناطق نیمه‌خشک‌: این مناطق به غیر از تابستان‌ها، در فصل‌های دیگر سال بارندگی دارند تا جایی که زراعت در این فصول به صورت دیمی انجام می‌شود. کویر کبودان در استان آذربایجان شرقی، کویر مهاباد در آذربایجان غربی و کویر میغان اراک، در این دسته قرار دارند.
مناطق خشک: این مناطق تنها چند بار در سال بارندگی دارند. در مناطق خشک تعداد زیادی کویر وجود دارد که بزرگ‌ترین آن‌ها دشت کویر است. دشت‌ کویر با مساحت حدود 77.600 کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین کویر ایران است که از بخش جنوبی رشته‌کوه‌های البرز شروع شده و تا محور ارتباطی خور – طبس ادامه دارد. از دیگر کویرهای مناطق خشک ایران می‌توان به کویرهای منظریه قم، کویر جاجرم در خراسان شمالی و کویر بجستان در استان خراسان رضوی اشاره کرد.
مناطق نیمه‌بیابانی: به مناطقی نیمه‌بیابانی می‌گویند که بدون بارندگی نیست، اما ممکن است در طول سال حتی یک بار هم بارندگی خوبی نداشته باشد. به این معنی که بارش به حدی ضعیف است که آب باران به گیاه نمی‌رسد و تاثیری در رشد گیاه ندارد. از جمله کویرهای موجود در این مناطق می‌توان به کویرهای ابرقو و ساغند در استان یزد اشاره کرد.
مناطق بیابانی: این مناطق ممکن است در طول یک سال یا حتی سال‌ها متمادی هیچ بارندگی نداشته باشد. در ایران تنها سه ناحیه بیابانی وجود دارد که شامل بیابان لوت و بیابان‌های میرجاوه و لوتک در استان سیستان و بلوچستان می‌باشند. بیابان لوت بزرگ‌ترین بیابان ایران است که بخش‌هایی از سه استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان را در برمی‌گیرد. کویر لوت بخش کوچکی از این بیابان بزرگ است.

آب‌وهوای کویر لوت

کویر لوت، یکی از زیباترین کویرهای دنیاست که چشم‌اندازهای دیدنی و شگفتی‌های بسیاری را در خود جای داده است. این کویر در بیابان بزرگ لوت واقع شده و عنوان گرم‌ترین کویر ایران را به خود اختصاص داده است. با توجه به این‌که هیچ ایستگاه هواشناسی در اطراف این کویر وجود ندارد، اندازه‌گیری دقیقی در میزان بارندگی یا دمای هوای این منطقه در دست نیست، اما می‌توان حدودی برای آن پیش‌بینی کرد.
میانگین دمای سالانه کویر لوت بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد است. این کویر زمستان‌های نسبتا سردی دارد تا جایی که گفته‌ می‌شود در برخی از شب‌های زمستای دمای آن به 3 درجه زیر صفر نیز می‌رسد. متوسط دمای هوای زمستان در طول روز 15 درجه سانتی‌گراد می‌باشد که هرچه به بهار نزدیک‌تر می‌شویم، میزان دما افزایش می‌یابد. دمای کویر لوت در اردیبهشت‌ماه به 20 درجه، تیرماه 35 درجه و در شهریورماه دوباره کاهش یافته و به 30 درجه می‌رسد.
حداکثر دمای دیده شده در طول روز، در دی‌ماه 20 درجه سانتی‌گراد، اسفندماه 30 درجه، خرداد 40 درجه و در تیر و مرداد 45 درجه بوده است. کویر لوت در تابستان سال‌های ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹، عنوان گرم‌ترین نقطه زمین را به خود اختصاص داده است که بیشترین میزان آن در سال 2005 با 71 درجه سانتی‌گراد بوده است. این دما مربوط به منطقه گندم بریان و اطراف آن می‎‌باشد که گفته می‌شود هیچ جانداری، حتی باکتری نمی‌تواند در این دما زنده بماند.

در این مقاله در مورد آب‌هوای مناطق کویری صحبت کردیم و ضمن معرفی کویر لوت، اطلاعاتی را در مورد گرم‌ترین کویر ایران در اختیارتان قرار دادیم. همان‌طور که مشاهده کردید، منطقه گندم بریان در کویر لوت، با دمای 71 درجه سانتی‌گراد به عنوان گرم‌ترین نقطه دنیا را در سال 2005 شناخته شده است. کویر لوت یکی از زیباترین کویرهای دنیاست که جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیری را در خود جای داده است. اگر اهل طبیعت‌گردی هستید و به کویرنوردی علاقه دارید، حتما سفر به این کویر را در راس برنامه‌های خود قرار دهید و در اولین فرصت از آن بازدید نمایید. البته به یاد داشته باشید که بهترین فصل برای سفر به گرم‌ترین کویر ایران، فصل زمستان یا اوایل بهار است.