گنبد سلطانیه‌ی زنجان | آشنایی با گنبد سلطانیه، آدرس و تصاویر

زنجان یکی از استان‌های زیبا و قدیمی ایران است که جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد، این منطقه در دوره‌های مختلف شاهد حضور حکومت‌های گوناگونی بوده و حوادث متعددی را به خود دیده است. در این مقاله قصد داریم به شهر سلطانیه در استان زنجان سفر کرده و با گنبد سلطانیه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی این منطقه آشنا شویم، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مطلب جذاب با ما همراه باشید.

گنبد سلطانیه‌ی زنجان

گنبد سلطانیه‌ی زنجان یکی از آثار تاریخی مهم این استان می‌باشد که نمونه‌ی آن در سطح جهان بسیار کم است، این بنا تنها گنبد آجری دو پوسته‌ی دنیا و دومین گنبد بزرگ آجری جهان (بعد از گنبد کلیسای جامع فلورانس) می‌‌باشد. بنای گنبد سلطانیه دارای طراحی جذاب، معماری شگفت انگیز و تزئینات فوق العاده بوده و گنبد فیروزه‌ای رنگش همچون نگینی در دل شهر می‌درخشد. گنبد سلطانیه به سبب برخورداری از جاذبه‌های معماری در 15 دی ماه سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران و در سال 2005 در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در نزدیکی این مکان جاذبه‌های متعددی وجود دارد که با بازدید از آن‌ها می‌توانید لذت بیشتری از سفر به این منطقه ببرید، جاذبه‌هایی نظیر حمام تاریخی سالار، مقبره‌ی ملاحسن کاشی، قلعه‌ی سلطانیه، تپه‌ی نور و مقبره‌ی چلبی اوغلو. برای ورود به گنبد سلطانیه باید بلیط تهیه کنید، این مکان روزهای تعطیل قابل بازدید نیست. ساعت فعالیت گنبد سلطانیه در نیمه‌ی اول سال از 8 صبح تا 8 شب و در نیمه‌ی دوم سال از 8 صبح تا 7 شب می‌باشد.

تاریخچه‌ی گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه یکی از جاذبه‌های بسیار مهم استان زنجان است، این گنبد در زمان سلطنت پادشاه هشتم مغول‌ها یعنی اولجایتو ساخته شد. اولجایتو یکی از پادشاهان مغول بود که در ابتدا شمن باور (شمنیسم باوری سنتی و بسیار قدیمی است) بود، سپس به پیروی از دین مادرش مسیحی و در نهایت به خاطر یکی از همسران و وزیرش شیخ فضل الله مسلمان شد. در همین زمان سفری زیارتی به کربلا و نجف داشت، آنجا عاشق ائمه و شیعه شد و تصمیم گرفت در شهر سلطانیه که سومین پایتخت حکومتش بود آرامگاهی ساخته و پیکر امام علی و امام حسین را به آنجا منتقل کند. این نظر با مخالفت علمای شیعه مواجه شد و باعث گشت که اولجایتو که اکنون خود را سلطان محمد خدابنده نامیده بود دستور دهد آن آرامگاه را برای دفن خودش بسازند. به این ترتیب گنبد سلطانیه بین سال‌های 703 تا 713 هجری قمری یعنی بیش از 700 سال پیش ساخته شد، دو سال بعد از اتمام کار ساخت گنبد، سلطان محمد فوت کرد و بدنش را طبق وصیت خودش در سردابه‌ی بنا به خاک سپردند. گنبد سلطانیه تاکنون برای کارهای مختلفی همچون آموزش تعلیمات دینی، برگزاری کلاس درس، مکانی برای انجام آئین‌های مذهبی، دانشگاه، اقامتگاه و مراقبت از بیماران استفاده شده، اما امروزه به جاذبه‌ای گردشگری و یکی از جاهای دیدنی استان زنجان تبدیل شده است.

علت نامگذاری گنبد سلطانیه

سلطانیه به معنای شهر سلاطین یا شهر سلطان نشین است، این نام را مغول‌ها که دائما بین تبریز و مرز در رفت و آمد بودند برای این منطقه انتخاب کردند. مغول‌ها می‌خواستند در جایی خوش آب و هوا شهری زیبا بسازند و به این ترتیب سلطانیه را احداث کرده و عنوان سومین پایتخت ایلخانی را به آن دادند.

معماری گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه یکی از زیباترین بناهای تاریخی ایران است، این بنا 3 طبقه دارد که طبقه‌ی اول دارای پلان مستطیل شکل و طبقات دوم و سوم دارای پلان 8 ضلعی هستند. در طبقه‌ی اول محراب، سردابه و تربت خانه قرار گرفته، در طبقه‌ی دوم ایوان‌های داخلی وجود دارد و در طبقه‌ی سوم ایوان‌های خارجی دیده می‌شود. معماری بنا به سبک معماری سلجوقی است، پادشاه مغول این بنا را طبق معماری ایرانی اسلامی ساخته است. تمام بنای گنبد سلطانیه آجری است و همراه آن از ملاتی متشکل از آهک و گچ استفاده شده، تنها قسمت رنگی گنبد سلطانیه گنبد فیروزه‌ای آن می‌باشد. در معماری بنای گنبد سلطانیه چند نکته بسیار حائز اهمیت هستند، اول اینکه پی بنایی به این عظمت تنها 50 تا 60 سانتیمتر است، معماران به خاطر محکم بودن زمین این منطقه، این مقدار پی اندک را برای بنا در نظر گرفته‌اند. نکته‌ی دوم این است که معماری بنا به گونه‌ای طراحی شده که امتداد خط تقارن آن به سمت قبله باشد. مورد بعدی این است که در طراحی گنبد سلطانیه از بناهایی همچون آرامگاه غازان خان و سلطان سنجر الهام گرفته شده است. این در حالی است که کارشناسان معتقدند گنبد سلطانیه الهام بخش معماران سازنده‌ی گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره‌ی ایتالیا و تاج محل هندوستان بوده است. اما نکته‌ی آخر معماری گنبد سلطانیه استفاده‌ی مکرر از عدد 8 در قسمت‌های مختلف آن می‌باشد، برای مثال این بنا به صورت 8 ضلعی ساخته شده، 8 درب، 8 ایوان و 8 مناره هم دارد، متخصصان 2 دلیل برای استفاده از عدد 8 در گنبد سلطانیه عنوان کرده‌اند، یکی افزایش استحکام بنا و دومی ایجاد ساعت آفتابی. از جمله تزئینات گنبد سلطانیه می‌توان به کاشی کاری، آجرکاری، کتیبه‌های گلی، نقاشی، مقرنس کاری، سازه‌های چوبی، گچبری و... اشاره کرد، بیشتر این تزئینات در ساخت اولیه‌ی بنا انجام گرفته‌اند، در مرحله‌ای دیگر حدودا در عصر صفوی، با گچ روی تمام این تزئینات، شکل‌های زیبا طراحی و ساخته شده است، به طوری که تمام تزئینات قبلی پوشانده شده‌اند.

قسمت‌های مختلف گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در ادامه به توضیح تعدادی از آن‌ها می‌پردازیم:

درب‌های ورودی: گنبد سلطانیه 4 درب ورودی دارد که 2 تای آن‌ها که بزرگ‌تر بوده و در شرق و شمال غربی بنا قرار گرفته‌اند برای استفاده‌ی مردها و درب‌های کوچک برای ورود زنان بوده است.

سردابه: ایلخانیان مرده‌های خود را درون سردابه دفن می‌کردند، گنبد سلطانیه نیز سردابه‌ای دارد که در زیر تربت خانه واقع شده و از طریق ایوان جنوبی قابل دسترسی می‌باشد. محل قبرها در وسط سردابه است، عده‌ای از کارشناسان اعتقاد دارند که هیچ مرده‌ای در این سردابه دفن نشده اما برخی دیگر معتقدند پیکر سلطان محمد خدابنده در این سرداب به خاک سپرده شده است.

گنبدخانه: گنبد بنا یکی از شاهکارهای معماری آن است، این گنبد تنها گنبد دو جداره در جهان است که 50 متر ارتفاع، 25 و نیم متر قطر دهانه‌ی داخلی و 38 متر قطر دهانه‌ی خارجی آن می‌باشد. ضخامت گنبد سلطانیه 160 و عمق فضای بین دو جداره 60 سانتیمتر است. روی گنبد طاق نماهایی وجود دارد که برای تزئین بنا ایجاد شده‌اند.

ایوان‌های بنا: گنبد سلطانیه در طبقات دوم و سوم دارای ایوان می‌باشد، ایوان‌های طبقه‌ی دوم داخلی بوده تزئیناتی شامل مقرنس کاری، گچبری، کتیبه و نرده‌های چوبی مشبک دارد و از آن می‌توان طبقه‌ی اول را دید. ایوان‌های طبقه‌ی سوم خارجی بوده با تزئیناتی مثل نقاشی، گچبری و کاشی کاری زیبا شده‌اند و از آن‌ها می‌توان تمام شهر را تماشا کرد.

مناره‌ها: گنبد سلطانیه 8 مناره داشته که توخالی بوده‌اند و درونشان یک پلکان مارپیچ تا قسمت بالایی مناره وجود داشته است. دلیل ساخت این 8 مناره یکی بالا بردن استحکام بنا و دیگری انتشار صدای اذان یا خبرهای مهم از هر 8 مناره به طور همزمان بوده تا صدا به کل شهر برسد.

تربت خانه: یکی از قسمت‌های مهم گنبد سلطانیه تربت خانه است، برای ساخت این قسمت تربت کربلا را به مصالح اضافه کرده وبه همین دلیل آن را تربت خانه می‌نامند. در این قسمت از تزئینات چشمگیری مانند ازاره‌های دیدنی، کاشی‌های طلایی و کاشی‌های 8 گوشه استفاده شده است. محراب بنا در قسمت تربت خانه قرار گرفته دارد.

ساعت آفتابی: یکی از شگفتی‌های گنبد سلطانیه ساعت آفتابی آن است، این بنا دارای سوراخی در گنبد، تعدادی پنجره‌ی بزرگ و چندین پنجره‌ی کوچک است، نور تابیده شده از سوراخ گنبد زمان اذان ظهر را نشان می‌دهد، نوری که از پنجره‌های بزرگ می‌تابد نشان دهنده‌ی ساعت و نور تابیده شده از پنجره‌های کوچک نمایانگر دقیقه می‌باشد.

موزه: گنبد سلطانیه یک موزه دارد که در زیر سردر ورودی قرار گرفته و در آن اشیای کشف شده در منطقه و عکس‌های قدیمی نگهداری می‌شود.

در اطراف گنبد سلطانیه بناهای دیگری همچون ارگ حکومتی، حصاری بزرگ، خندقی در پشت حصار، مسجدی باشکوه و 16 برج و بارو قرار داشته که امروزه به طور کامل از میان رفته‌اند.

بهترین زمان سفر به گنبد سلطانیه

شهر سلطانیه در منطقه‌ای بسیار سرد قرار دارد، این شهر بهار خنک، تابستان معتدل، پاییز سرد و زمستان یخبندان دارد، سفر به سلطانیه در فصل زمستان به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، زیرا هم هوا به شدت سرد است هم بارش برف و باران جاده‌های منطقه را ناایمن و خطرناک می‌کند. بهترین زمان سفر به گنبد سلطانیه از نظر آب و هوا، اواسط بهار تا اواسط تابستان است، هوای منطقه در این زمان دلپذیر و طبیعت اطراف بسیار زیبا و باطراوت می‌شود. البته کسانی که تحمل سرما را دارند تا اواسط پاییز هم می‌توانند به سلطانیه بروند، چرا که طبیعت رویایی منطقه در پاییز رنگارنگ هر هوایی را قابل تحمل می‌کند.

مسیر دسترسی به گنبد سلطانیه

برای رسیدن به گنبد سلطانیه باید خود را به شهر سلطانیه برسانید، این شهر ایستگاه راه آهن دارد و با قطار به راحتی می‌توانید به آن سفر کنید، وقتی به ایستگاه راه آهن سلطانیه رسیدید می‌توانید با تاکسی به گنبد سلطانیه بروید. سفر با خودروی شخصی هم گزینه‌‌ی مناسبی است، اگر از تهران با خودروی خودتان عازم گنبد سلطانیه هستید باید از طریق بزرگراه تهران کرج به کرج سپس از بزرگراه کرج قزوین به قزوین و در نهایت از بزرگراه قزوین زنجان خود را به زنجان برسانید. وارد بزرگراه 22 بهمن زنجان شده به سمت میدان بسیج بروید و از خروجی سوم وارد اتوبان زنجان ابهر شوید، بعد از 33 کیلومتر به 3 راه سلطانیه خواهید رسید. وارد خروجی سمت چپ شده آنقدر جلو بروید تا به میدان جانبازان برسید، به سمت چپ میدان رفته وارد خیابان پیروزی شوید، بعد از عبور از چند کوچه در سمت راست وارد خیابان انقلاب شوید، به سمت خیابان بهشتی بروید، گنبد سلطانیه در اولین خیابان سمت چپ قرار دارد.

آدرس: استان زنجان، شهر سلطانیه، میدان علامه حلی، بلوار علامه حلی، خیابان گنبد، گنبد سلطانیه

در این مقاله با گنبد زیبای سلطانیه در شهر سلطانیه‌ی استان زنجان آشنا شدیم، بخش‌های مختلف آن را به شما معرفی کرده و چگونگی بازدید از آن را برایتان شرح دادیم، گنبد سلطانیه تنها گنبد دو پوسته در جهان است که ویژگی‌های ظاهری و معماری جذاب آن، نه تنها این بنا را در فهرست بهترین جاذبه‌های استان زنجان بلکه جزئی از بهترین جاذبه‌های تاریخی ایران قرار داده است، با سایت کایت میتوانید با بهترین تیم گردشگری به تورهای داخلی و تور های خارجی بروید و تجربه های جدید کسب کنید ...