سد شاه عباسی با قدمتی 700 ساله در دل طبس

گاهی ما برای دیدن آثار تاریخی و شگفتی‌های اقوام دیگر، حاضر هستیم تا میلیون‌ها تومان هزینه‌ کنیم و عازم سفر خارج از کشور شویم. اما غافل از اینکه با دیدن برخی از جاذبه‌های داخلی، می‌توانیم به ایرانی بودن خود ببالیم. زمانی که صحبت از سفر به طبس و تور طبس می‌شود، کمتر کسی از خود علاقه نشان می‌دهد. اکثر افراد تصور می‌کنند که جاذبه دیدنی خاصی در این شهر کویری وجود ندارد. این مساله تنها به خاطر عدم اطلاع رسانی مناسب ایجاد شده. در هر حال جاذبه‌های گردشگری منحصر به فرد طبس، نصیب کسانی می‌شود که تحقیق می‌کنند و حاضر هستند تا یک سفر خاص و غیر معمول را تجربه کنند. در میان جاذبه‌های گردشگری طبس، باید به سد شاه عباسی طبس یا همان طاق شاه عباسی اشاره کنیم. پس با کایت همراه شوید تا این جاذبه را بهتر بشناسید. 

• برای مشاهده تورهای طبس می‌توانید صفحه بهترین تورهای طبس مراجعه نمایید.

سد شاه عباسی طبس ، یکی از شگفتی‌های معماری دوره باستان ایران 

در هر جای دنیا زمانی که صحبت از ایرانیان به میان می‌آید، از آنها به هنر و علم یاد می‌کنند. این همیشه در هر برهه تاریخی صادق است و همیشه ایران مملوء از اندیشمندان بزرگی بوده. اما علاوه بر مفاخر علمی بزرگ، کسانی در ایران زندگی می‌کردند که در تاریخ حتی نامی از آنها برده نشده. به عنوان مثال معمارانی که بناهای عظیمی را بنا کردند که هنوز هم پا برجا هستند. یکی از این ابنیه تاریخی که باعث افتخار هر ایرانی است، سد شاه عباسی طبس نام دارد.

سد شاه عباسی طبس یا همان طاق شاه عباسی ، یک سد بزرگ در دل کوه است که مسئول کنترل مسیر سیل آب به داخل شهر بوده. جالب است بدانید که ساخت این سد به حدود 700 سال قبل باز می‌گردد. تصور کنید 700 سال قبل بدون وجود ابزارآلات مجهز امروزی، چطور می‌توان یک سد بزرگ به طول یک متر و ارتفاع 60 متر در میان یک تنگه کوهستانی ساخت؟ جالب است بدانید که حتی امروزه هم با وجود تکنولوژی سدسازی، ساخت چنین بنایی بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد بود. 

معماران دوره باستان ایران بسیار هنرمند، با هوش و خلاق بودند. به ندرت پیش می‌آید که در تاریخ نام این هنرمندان ذکر شده باشد، اما ما می‌توانیم حاصل دست هنرمند آنها را شاهد باشیم و همین مساله باعث افتخار هر ایرانی خواهد بود. این سد در یک تنگه زیبا قرار گرفته که در برخی قسمت‌ها می‌توانید بدون برگرداندن سر خود، دو طرف آن را کنار هم ببینید. قدم زدن در این تنگه به نوبه خود یک خاطره فراموش نشدنی محسوب می‌شود و نهایتا با عظمت سد شاه عباسی رو به رو خواهید شد.

معماری منحصر به فرد سد شاه عباسی طبس

در دوران باستان، ایرانیان در مکان‌هایی مثل تنگه، سد‌ها را بر روی طاق‌های آجری می‌ساختند. با این کار آنها می‌توانستند به نوعی سیستم انحراف دست پیدا کنند. اگر به قسمت‌های پایینی سد دقت کنید، طاق بند‌های آجری را خواهید دید که پاکار آنها بر دو طرف دره قرار دارد. باستان شناسان بر اساس تحقیقات خود نشان دادند که پاکارهای سد شاه عباسی طبس ، پیش از مابقی بخش‌های آن ساخته شده. پس این نشان می‌دهد که ساخت این سد مدت زیادی به طول انجامیده. 

نکته قابل تامل در مورد معماری سد شاه عباسی طبس در این است که از آجرها به شکل شعاعی استفاده کرده اند تا بیشترین مقاومت را در مقابل سیل آب‌ها داشته باشند. این نشان دهنده سطح بالای دانش معماری و عمران سدسازی ایرانیان در آن دوره است. همچنین در همین راستا، طاقی شکل بودن پایین سد باعث می‌شده تا سیل آب کمترین فشار را به سد وارد کند. در نهایت معماران به عنوان آخرین سنگر، بخش بالایی سد را با قلوه سنگ ساخته‌اند تا سیل آب به هیچ وجه وارد شهر نشود. 

معمولا پشت سد‌ها، حتی سدهای امروزی، رسوبات زیادی تشکیل می‌شود. اما شاید تعجب کنید که در سد شاه عباسی طبس ، به دلیل محل قرارگیری خروجی سد، هیچ رسوبی پشت سد ایجاد نمی‌شد. به همین دلیل کمترین آسیب به دیواره سد وارد می‌شد و همین موضوع باعث قدمت 700 ساله آن گشته. این سد به دستور مستقیم شاه عباس ساخته شده و نماد مهندسی و هنر معماری و عمران ایرانیان در آن زمان به حساب می‌آید. 

نقش و نگار‌های به جا مانده روی دیواهای سد 

جالب است بدانید که نقش و نگارهای زیادی از بز بر روی دیواره‌های سد و اطراف آن به چشم می‌خورند. بر اساس نظر باستان‌شناسان، در آن دوران، بز نمادی از زایش، برکت، آب و باران بوده. به همین دلیل ایرانیان این نماد‌ها را بر دیواره‌های سد و اطراف آن کشیده‌اند تا نزول رحمت الهی در این منطقه رخ دهد. اما نکته قابل توجه اینجاست که قدمت برخی از این نقش و نگارها به حدود هفت هزار سال پیش باز می‌گردد. این یعنی ایرانیان خیلی پیش تر از دوره هخامنشیان، در این منطقه زندگی می‌کردند. 

نحوه دسترسی به سد شاه عباسی طبس

برای اینکه بتوانید خودتان را به سد شاه عباسی برسانید، باید ابتدا به روستای خرو بروید. روستای خرو در 25 کیلومتری طبس قرار دارد. زمانی که به روستا رسیدید، باید از محلیان پرس و جو کنید تا مسیر دسترسی به تنگه و بند را به شما نشان دهند. مسیر را تا دهانه تنگه می‌توانید با وسیله نقلیه شخصی خود پشت سر بگذارید. در نزدیکی دهانه تنگه باید وسیله خود را رها کرده و با پای پیاده وارد تنگه شوید. البته اگر پیاده‌روی برای شما مشکل است، اصلا نگران نباشید. این مسیر، طولانی و دشوار نیست و کمتر از آنکه متوجه خستگی شوید، بند شاه عباسی را رو به روی خود خواهید دید.

 اصلا یکی از جاذبه‌های دیگر این منطقه، دره‌ای است که حین پیاده روی با آن مواجه می‌شوید. در این دره چشمه‌های طبیعی زیادی به چشم می‌خورند. معروف‌ترین این چشمه‌ها، چشمه جعفری نام دارد که در آن ماهی‌های زیبایی زندگی می‌کنند. هنوز لذت دیدن این چشمه‌ها را در دل دارید که به خانه‌های گبر دره خواهید رسید. این خانه‌ها در دل کوه ساخته می‌شدند. کاربرد این خانه‌ها، پنهان شدن مردم و آذوقه شان از دشمنان بوده. 

همینطور که ادامه می‌دهید، به چشمه‌های آب گرم مرتضی علی برخورد خواهید کرد. جالب است بدانید که چشمه‌های جوشیده شده از دیواره‌های دره، آب گرم دارند و از کف دره، آب سرد می‌جوشد. این یکی از شگفتی‌های منطقه طبس به شمار می‌آید که حتما باید از آن دیدن فرمایید. رفته رفته فاصله بین دیواره‌های تنگه کمتر می‌شود. آنقدر که دیگر لازم نیست برای دیدن دو طرف خود، گردنتان را بچرخانید. همینطور که ادامه می‌دهید، ناگهان به بند شاه عباسی خواهید رسید. 

جاذبه‌های اطراف سد شاه عباسی 

همانطور که اشاره کردیم، برای دسترسی به سد شاه عباسی طبس ، باید ابتدا عازم روستای خرو شوید. این روستا در حدود 25 کیلومتری شهر طبس واقع شده و به نوبه خود یک جاذبه توریستی محسوب می‌شود. در این روستا باغات میوه پرباری مثل آلبالو، زرد آلو و گیلاس وجود دارند. یکی از جاذبه‌های دیدنی روستای خرو، درخت سروی است که حدود 25 متر قد و هزاران سال عمر دارد. در حقیقت این درخت شاهد زنده‌ای بر رشد تمدن منطقه بوده! همچنین می‌توانید از قلعه دفاعی خرو دیدن فرمایید که ساخت آن به دوران صفویه باز می‌گردد. این قلعه 18 متر در 21 متر وسعت دارد و در هر چهار گوشه آن برجک‌های مراقبت قرار گرفته. جالب است بدانید که اقامتگاه‌های بوم گردی مختلفی در منطقه خرو قرار دارند که می‌توانید شب را در آنها سپری کنید. 

خب همراهان گرامی، نظر شما در مورد سد شاه عباسی طبس و معماری منحصر به فرد آن چیست؟ آیا این همه پیاده‌روی و یک سفر طول و دراز، ارزش دیدن چنین معماری شگفت انگیزی را دارد؟ به نظر شما بهترین راه برای سفر به طبس چیست؟ شما ترجیح می دهید با تورهای گروهی سفر کنید یا با وسیله نقلیه شخصی؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید. فراموش نکنید که کایت همیشه همراه شماست و تلاش می‌کند تا خاطره انگیز‌ترین سفر را برای شما بسازد. با کایت سفر کنید تا حتی بر فراز آسمان هم، شاهد کوچک‌ترین جزئیات باشید!